1-амалий: топографик карта ва планларда ечиладиган масалалар (4-соат)

Топографик карта (план) да берилган чизиқ бўйича профиль чизиш.
Чизиқли иншоотларни лойихалашда жой релъефини тавсифини билиш учун, қуриладиган иншоотнинг ўқи йўналиши бўйича профил чизилади. Масалан, СД чизиқнинг профилини чизиш керак дейлик (3.17-шаклга каранг).

Бунинг учун миллиметрли катакларга бўлинган қоғозда СД тўғри чизиғи тортилади ва бу чизиқда қабул қилинган горизонтал масштаб (кўпчилик холда карта-план масштаби олинади) бўйича, ҳамда СД чизиқнинг горизонталлар билан кесишган 1, 2, 3, 4 ва ҳакоза нуқталари белгиланади (3.18-шакл). Сўнгра СД чизиқ остидан 1:1,5 см оралиқда иккита параллел чизиқ ўтказилади, бу d графага картадан аниқланган нуқталар орасидаги масофалар ва унинг остидаги Н графага нуқталарнинг отметкалари (абсолют баландликлари) метр ҳисобида ёзилади. СД горизонт чизиғининг отметкаси бирор шартли сонга тенг деб қабул қилинади, бу сон профилнинг энг пастки нуқтаси СД чизиғидан 2-6 см баландда жойлашишини таъминланиши лозим. Қабул қилинган вертикал масштабга мувофиқ, СД чизиқдан бошлаб нуқталар белгиланади. Одатда вертикал масштаб горизонтал масштабга нисбатан 10 баравар йирик қилиб олинади. Белгаланган нуқталар тўғри чизиқлар билан туташтирилса, картада берилган СД чизиқнинг профили хосил бўлади.
Профилни берилган карта масштабида тузиш учун профили чизиладиган чизиқ устига миллиметрли катакларга бўлинган қоғоз қўйилади ва СД чизиқ, унинг горизонталлари билан кесишган нуқталари ва бошқа характерли нуқталари белгилаб чиқилади. СД чизиқ остига бу нуқталарнинг отметкалари ёзилади. Сўнгра белгиланган нуқталардан қабул қилинган вертикал масштаб бўйича перпендикулярлар чиқарилади. Бу перпендикулярнинг учлари бирин-кетин чизиқ билан туташтирилса, профил ҳосил бўлади (3.18-шакл).