1-Амалий машғулот

1-Амалий машғулот
Машғулот номи: Бирикмаларнинг икки ўлчамли тузилиш формулаларини ва реакция тенгламаларини ChemWindow ва IsisDraw дастурларида ҳосил қилиш ва бирикмаларнинг фоиз таркибини топиш
Мавзу бўйича қисқача назарий маълумотлар: Бундан 25 йиллар олдин кимёгарлар бирикмаларнинг икки ўлчамли тузилиш формулаларини турли хил чизгичлар ёрдамида ҳосил қилишарди. ChemWindow ва IsisDraw каби дастурларнинг яратилиши кимёгарлар учун катта янгилик бўлди. Бугунги кунда ушбу дастурлар, кимёгарлар кундалик иш жараёнида жуда кўп фойдаланадиган дастурларга айланган. Бирикмаларнинг тузилиш формулаларини ва реакция тенгламаларини чиройли кўринишда ҳосил қилиш мумкин. Бундан ташқари, бирикмаларни номлаш (IsisDraw дастурида) мумкин, бирикмаларнинг масса жиҳатидан фоиз таркибини топиш мумкин. Шунингдек, дастурларда мураккаб тузилишли бирикмалар фазовий тузилишлари базалари мавжуд. Дастурлардаги ишчи ойна инструментлар панели ҳар ким хоҳишига кўра бойитилиши мумкин.
Машғулотни бажариш тартиби:
А. ChemWin дастурида бирикмаларнинг 2D тузилиш формулаларини чизиш ва фоиз таркиби ҳисобини бажариш тартиби:
Selection tool (кўрсатгич) ни танлаб, Standard (single, double and triple) bond tool белгиланади. Модда структурасини боғларни бир-бирига боғлаш орқали ҳосил қилинади. Ҳосил қилинган 2D тузилиш формулани Selection tool (кўрсатгич) ёрдамида белгилаб ва Менюдаги Other қисмидан Calculate Mass танланади.



Б. IsisDraw дастурида бирикмаларнинг 2D тузилиш формулаларини чизиш ва фоиз таркиби ҳисобини бажариш тартиби:
Select (кўрсатгич) тугмаси ёрдамида Single (double triple) bond tool танланиб, модда структураси боғларни бир-бирига боғлаш орқали ҳосил қилинади. Бирикмадаги элементлар фоиз таркиби меню Chemistry қисмидан Calculate Mol Values орқали аниқланади.


В. IsisDraw дастурида бирикмаларнинг 2D тузилиш формулаларини чизиш ва IUPAC бўйича номлаш. Реакция тенгламаларини чизиш.
Бажариш тартиби: Select (кўрсатгич) тугмаси ёрдамида Single (double triple) bond tool танланиб, модда структураси боғларни бир-бирига боғлаш орқали ҳосил қилинади. Select (кўрсатгич) тугмаси ёрдамида ҳосил қилинган бирикма танланади. Select (кўрсатгич) тугмаси билан Generate Name with AutoNom тугмаси танланади. Бирикма номи ЮПАК номенклатураси бўйича номланади.
1-Амалий машғулот юзасидан савол ва топшириқлар:

1. 
   “Templates” нима?
   
2. 
   ChemWindow дастурида инструментлар панели қандай қўйилади ёки олиб ташланади? Дастурда бажариб кшрсатинг.
   
3. 
   ChemWindow дастурида ҳосил қилинган бир нета структуралар қандай қилиб бир гуруҳга жамланади?
   
4. 
   Ушбу кимёвий боғлар нима мақсадда ишлатилади?
   
5. 
   Инструментлар панелидаги текст ёзиш ускуналари қисми “Status bar”да қандай ном билан белгиланган?
   
6. 
   Command tool ўз иига нималарни олади?
   
7. 
   Standart tool ўз ичига нималарни олади?
   
8. 
   Orbital tool ўз иига нималарни олади?
   
9. 
   Polyhedra нимани билдиради?
   
10. 
    Қандай ҳолларда Microsoft Word дастурига қўйилган ChemWin ёки IsisDraw обьектини таҳрирлаш мумкин?Мисоллар билан тушунтиринг.