1-2-ma’ruza

            
υ
-
 oqimning o’rtacha tezligi, m/sek. 
     Oqova suvlarni oqizish tarmoqlari maksimal sekundlik sarfga hisoblanib SHezi 
tenglamasi asosida tuzilgan jadvallar va grafiklar yordamida amalga oshiriladi: 
                                 
                    
 
υ
 = S
 
RI
, 
 
bu yerda   R  -   gidravlik radius, m; 
                I   -   gidravlik nishablik:                
 
i =λ
Rg
v
8
2
 
 
               C
 
 -  gidravlik radiusga, ho’llangan yuzaning g’adir-budirligiga bog’liq 
koeffitsient va quyidagi tenglama yordamida aniqlanadi: 
 

---

                             C = 
1
n
R
y
,   (106)     y = 2,5
)
1
,
0
(
75
,
0
13
,
0
1
1



n
R
n
;    
 
             
 n
1
 -   g’adir - budirlik koeffitsienti, aylana shakldagi  kollektorlar uchun  
0,014, bosimli o’tkazgichlar uchun 0,013. 
             λ   -   bo’ylama ishqalanish koeffitsienti, oqimning turbulentlik  darajasini 
hisobga oluvchi tenglama yordamida aniqlash mumkin: 
 
a) bosimli oqim uchun               










Re
42
,
3
lg
2
1
2
a
d

,    
 
b) bosimsiz oqim uchun           
2
1



lg
(
Re
68
,
13
2
a
R


),    
 
               

  -   ekvivalent g’adir-budirlik, sm;             
               
a
2
 -   g’adir - budirlik turini inobatga oluvchi koeffitsient; 
               Re -   Reynolg’ds mezoni.  
     Bosimli o’tkazgichlar va dyukerlar  hisobi  ularning iqtisodiy afzal diametrlarini 
va bosim yo’qolishlarini aniqlashdan iborat. Bosimli o’tkazgichlar to’lib oqadi. Bu 
uslub  suv  tahminoti  tarmoqlarini  aniqlash  uslubi  yordamida  amalga  oshiriladi.                   
 
     Bosimli  gil  o’tkazgichlarning  gidravlik  nishabligini  quyidagi  tenglama  orqali 
aniqlanadi: 
 
                            i = 


Dg
D
p
mud
2
100
1360
2
25
,
2
2



,    
 
Bu yerda  
mud
P
-
 cho’kma namligi, %; 
                

  - bo’ylama ishqalanish koeffitsienti quyidagi tenglama yordamida 
aniqlanadi: 
                              
191
,
0
214
,
0


mud
P

;    
 
                

 
-  gil harakat tezligi, m/sek; 
                D -  quvur diametri, sm. 
     Diametri 150 mm gil uzatgichlarda 

 qiymati 0,01 ga oshirilishi zarur.