1-2-ma’ruza

2. Ishlab chiqarish. 
Sanoat korxonalarida texnologik jarayon uchun sarflanadigan suv (bug’ hosil 
qilish,  sovitish,  mahsulotlarni  yuvish,  turli  mahsulotlarga  ishlov  berish  va 
boshqalar). 
     Har xil sanoat korxonalari uchun suv sifatiga turlicha talablar qo’yadi. Suv sifati 
korxonalarning turlariga va qaysi texnologik jarayonda ishlatilishiga bog’liqdir 
Hozirgi vaqtda sanoatda uch xil tizimda suvdan foydalanish amalga oshirilmoqda: 
 
3. Yong’inni o’chirish
. 
Yong’inni o’chirish uchun sarflanadigan suv. Aholi turar-joylarida yong’inni 
o’chirish  uchun  sarflanadigan  suv  sarfi  aholi  soniga  va  binolarning  qavatlariga 
ko’ra quyidagi jadvalda keltirilganidek belgilanadi. 
1.  Aholi  turar  -  joylarida  tashqi  yong’inni  o’chirish  uchun  suv  sarfi  jadvalda 
ko’rsatilgan turar - joy va mahmuriy binolardagi yong’inni o’chirish uchun sarflanadigan 
suv sarfidan kam bo’lmasligi kerak. 
2. Mintaqaviy suv tahminoti tizimida tashqi yong’inni o’chirish uchun suv sarfi 
va  bir  vaqtda  bo’ladigan  yong’inlar  sonini  har  bir  mintaqada  yashaydigan  aholi 
soniga bog’liq holatda tanlash kerak. 
3. Aholi turar - joylarida aholi soni 1 mln. dan ko’p bo’lganda, bir vaqtda bo’ladigan 
yong’inlar  sonini  va  bitta  yong’inga  sarflanadigan  suv  miqdori  davlat  yong’inni 
nazorat qilish korxonalarining talabiga binoan belgilanadi. 
4. Aholi turar - joylarida bir vaqtda bo’ladigan yong’inlar soniga shu aholi turar - 
joyida  joylashgan  sanoat  korxonasida  bo’ladigan  yong’in  ham  kiritilgan.  SHu  sababli 
hisobli suv sarfiga sanoat  korxonasidagi  yong’inni  o’chirish  uchun  sarflanadigan  suv 
sarfini  ham  kiritish  kerak,  lekin  bu  qiymat  5-jadvalda  ko’rsatilgandan  kam 
bo’lmasligi kerak. 
 

---

Aholi turar-
joylaridagi aholi 
soni (ming odam) 
B
ir
 v
aq
td
a 
bo
’la
di
 ga
n 
yo
ng’in
la
rni
ng
 hi
sob
li
 
m
iq
do
ri
 
Aholi turar - joylaridagi bitta tashqi yong’inning 
o’chirish uchun suv sarfi, l/k-k 
Qurilgan binolar 1 
va2 qavatli bo’lib, 
ularning yong’inga 
bardoshlilik 
darajasiga bog’liq 
bo’lgan holda 
Qurilgan binolar 3 
qavatli va undan ko’p 
yukori, ularning 
yong’inga bardoshlilik 
darajasiga bog’liq 
bo’lmagan holda 
1 gacha 
1 
5 
10 
1 dan 5 gacha 
1 
10 
10 
5 dan 10 gacha 
1 
10 
15 
10 dan 25 gacha 
2 
10 
15 
25 dan 50 gacha 
2 
20 
25 
50 dan 100 gacha 
2 
25 
35 
100 dan 200 gacha 
3 
 
40 
200 dan 300 gacha 
3 
 
55 
300 dan 400 gacha 
3 
 
70 
400 dan 500 gacha 
3 
 
80 
500 dan 600 gacha 
3 
 
85 
600 dan 700 gacha 
3 
 
90 
700 dan 800 gacha 
3 
 
95 
800 dan 1000 
gacha 
3 
 
100 
 
Qishloq aholi turar - joylarida bir yong’inga sarflanadigan suv mehyori — 5 l/k-
k. Tashqi yong’inni o’chirish uchun sarflanadigan suv sarfi binolarning balandligi va 
hajmi  5-jadvalda  ko’rsatilganidan  katta  bo’lsa,  shu  bilan  birga  mahmuriy 
binolarning  hajmi  25  ming  m
3
  dan  yuqori  bo’lganda  va  odamlar  ko’p  yig’iladigan 
binolarda (tomosha ko’rsatish, savdo markazlari va boshqalar) tegishli korxonalar bilan 
kelishilgan holda qabul qilinadi. 
Binolar turi 
Turar – joy va mahmuriy binolarning yong’inga 
bardoshlilik darajasini inobatga olmagan holda 
bitta tashqi yong’innni o’chirish uchun suv sarfi, 
l/k-k, binolarning hajmi ming/m
3
 bo’lganda 
1 
gacha 
1 dan 5 
gacha 
5 dan 
25gach
a 
25 dan 
50gach
a 
50 dan 
150gach
a 
Bir va ko’p sektsiyali turar – 
joylardagi qavatlar soni 2 
gacha 
10 
15 
 
 
 
2 dan 12 gacha 
10 
15 
15 
20 
 
12 dan 16 gacha 
 
 
20 
25 
 
16 dan 25 gacha 
 
 
 
25 
30 
Mahmuriy binolarning 
10 
10 
 
 
 

---

qavatlar soni 2 gacha 
2 dan 6 gacha 
10 
15 
20 
25 
30 
6 dan 12 gacha 
 
 
25 
30 
35 
12 dan 16 gacha 
 
 
 
30 
35 
 
     Yong’inni o’chirish uchun suv sarfi yong’inning rivojlanish holatiga va o’t chiqqan 
joyga  suv  tarqatish  usuliga  bog’liqdir.  Korxonada  yong’in  xavfi  qanchalik  yuqori 
bo’lsa,  yong’inni  o’chirish  uchun  shunchalik  ko’p  suv  talab  qilinadi.  O’t  chiqqan 
joyga qanchalik ko’p miqdorda suv tarqatilsa, yong’inni shunchalik tez o’chirish 
mumkin. SHu bilan birga ko’p miqdorda suv tarqatish quvurlarini yotqizishda ko’proq 
mablag’ talab qilinadi. SHu bois yong’inni o’chirish uchun sarflanadigan suv miqdori 
muassasada  qanchalik  yong’in  chiqish  xavfliligi  va  uni  ahamiyatliligiga  qarab 
belgilanadi.  Yong’inni  o’chirish  uchun  sarflanadigan  suv  mehyorlari  KMK-2 
04.02.97 da berilgan. 
Sanoat  korxonalari  yong’inni  o’chirish  uchun  suv  sarfini  sanoat 
korxonasining  turiga  va  sanoat  binolarining  yong’inga  bardoshlilik  darajasiga  ko’ra 
aniqlanadi. 
Sanoat korxonalari binolarining eni 60 m gacha, fonarlari va fonarsiz bo’lganda 
quyidagi jadval qiymatidan foydalanish mumkin. 
Binolarnin
g yong’in 
ga bardosh 
lilik 
darajasi 
Yong’in 
xavfsizli gi 
bo’yicha 
korxona 
turlari 
Binolarning hajmi ming/m
3
 bo’lganda bir yong’inga 
sarflanadigan suv sarfi, l/k-k 
3 
gacha 
3-5 
 5– 20   20- 50  50-
200 
200- 
400 
400 - 
600 
I va II 
G, D, Ye 
10 
10 
10 
10 
15 
20 
25 
I va II 
A, B, V 
10 
10 
12 
20 
30 
35 
40 
III 
G, D 
10 
10 
15 
25 
35 
 
 
III 
V 
10 
15 
20 
30 
40 
 
 
IV va V 
G, D 
10 
15 
20 
30 
 
 
 
IV va V 
B 
15 
20 
25 
40