1-2-ma’ruza

2. Oqova suvlarni oqizish tarmoqlarini bo’ylama qirqim loyihasini tuzish 
Oqova  suvlarni  oqizish  tarmoqlarining  bo’ylama  shakllarini  loyihalash, 
birlashtiradigan quduq va kameralarga quvurni ulash joyidagi sath va nishablik, tarmoqni 
boshlang’ich  joylashish  chuqurligi  deb  ataladigan  kolektorni  bo’ylama  kemini  tuzishdan 
iborat. 
Tarmoqlarning  yotqizishni  balandlik  shakllarini  loyiqalashda  shularga  intilishi, 
yahni  o’zini  –  o’zi  tozalsh  tezligini  albatta  saqlash  va  tarmoqda  katta    chuqurlik 
bo’lmasligi kerak. 
Dastlabki bo’ylama qirqimda loyiqalanish lozim bo’lgan tarmoqlarning yer sathlari 
belgilanadi.  Qirqimda  rejadagi  hisobli  nuqtalar,  uchastka  uzunliklari  tabiiy  va  sunhiy 
tusiqlar  ko’rsatiladi.  So’ngra  quvurlarning  boshlang’ich  chuqurligi  aniqlanib,  eng  chuqur 
va eng uzun kollektor tanlanadi. 
Oqova  suvlarni  oqizish  tarmoqlarini  bo’ylama  qirqim  loyihasi  boshlang’ich 
chuqurliklarni,  nishablik,  sathlarni,  quvurlar  ulanish  joylarini,  quduqlarni,  belgilash  va 
aniklashdan iborat. Bo’ylama qirqim gidravlik hisoblash asosida chiziladi. 
Bo’ylama  qirqimda  faqat  hisobli  nuqtadagi  quduqlar  ko’rsatiladi.  Hisobli  nuqtalar, 
kollektorning sarf, nishablik, diametr o’zgaradigan joylar hisoblanadi. 
Bo’ylama  qirqim  loyihasini  tuzishda  oqova  suvlar  tarkibidagi  mualloq  moddalar 
chukmaga  tushmasligini  tahminlaydigan  tezliklar  qabul  qilinadi.  Tezlik  borgan  sari  o’sib 
borishi  lozim.  Quvur  nishabliklarini  imkoni  boricha  yer  nishabligiga  qarab  tanlashadi. 
Bo’ylama  qirqimda  yerning,  quvurning  sath  ko’rsatkichlari,  quvur  materiali  va  asosi, 
tuzilishlari,  diametr,  nishablik,  oraliq  masofalar,  tezlik,  nisbiy  sath  va  boshqa 
ko’rsatkichlar keltiriladi. 
Oqova  suvlarni  oqizish  tarmoqlarini  yo’nalishi  to’g’ri  chiziq  bo’ylab  o’tkaziladi. 
Yo’nalish,  nishablik  yoki  kuvur  diametri  o’zgargan  joylarda  va  yon  kollektorlar  ulangan 
joylarda quduqlar o’rnatiladi. To’g’ri yo’nalishdagi uchastkalarda diametri 150 mm da har 
35 m da,  200-450 mm da har 50 m da 500-600 mm da har 75 m da, 700-900 mm da har 
100 m da  kuzatuv quduqlari o’rnatish ko’zda tutiladi. 
Yo’nalish  o’zgarganda  burilish  burchagi  90
0
  dan  kam  bo’lmasligi  shart.  Har  xil 
diametrli quvurlarni yuqori qism sathlari bo’ylab ulanadi. 

---