1-2-Лаборатория иши Частотали ва нисбий фазали демодулятор схемаларини урганиш

1-2-Лаборатория иши
Частотали ва нисбий фазали демодулятор схемаларини урганиш

Демодуляторлар (ДМ) қабул қилинаётган рақамлар қийматларига мос ҳолатда унинг киришига келувчи импульсларни алоҳида чиқишларга тақсимлаш учун мўлжалланган қурилмадир. Демодуляторнинг асосий структура схемаси ва унинг иш вақти диаграммаси кириш занжири «х(t)» ва чиқиш занжирлари «1(t)», «0(t)», «с(t)» учун 67- расмда кўрсатилган.

.

67-расм. Демодулятор (а) ва унинг ишлаш вақти диаграммаси (б)

Шундай қилиб, кўп тактли импульс қабул қилиш чоғида «1(t)» чиқишда кетма-кет қабул қилинувчи икқиланган сон, «0(t)» чиқишида эса худди шундай кодли инверс (тескари) ҳолатда қабул қилинган сон қиймати кўрсатилади. Чиқиш «с(t)» да «1» сигнали ҳар қандай импульс (сон рақами) қабул қилинган чоғда мавжуд бўлади, бу эса химоя қурилмаларини ясаш ва бошқа мақсадларда фойдаланиш имконини беради. Кўп тактли сигнал «х(t)» 100101...ни қабул қилиш чоғида демодуляторларнинг чиқиш занжирлари ишлаши кетма-кетлиги 67,б-расмда кўрсатилган.
Амалдаги кодли тизимларнинг демодулятори тўлиқ схемаси мураккаб бўлиб, кириш сигнали «х(t)» ни кучайтириш – чеклагичдан, ўзгармас ток кучайтиргичи (инвертор) дан ва ҳокозолардан иборат бўлиши мумкин. «Луч» тизими диспетчерлик маркази ТС сигнали демодулятор схемаси 68-расмда келтирилган.

68-расм. «Луч» тизимидаги ТС канали демодуляторининг схемаси
Сигнал «х(t)» бўлмаган ҳолатда транзистор VT4 очиқ бўлади. Бу таъминловчи манбадан токнинг ––база эмиттер, ўтиш VT4 базаси («а» нуқта) потенциалининг унинг эмиттери потенциалидан ортишини таъминлайди. Бунда транзисторнинг база токни ––база эмиттер ўтиш VT4– (стрелка I_б билан кўрсатилган) занжир бўйича оқиб ўтади. Очиқ транзистор VT4 ни коллектори чиқиши «1(t)» бўлиб, у паст потенциалга эга бўлади («0» сигнал).
Худди шундай фикр юритиб, транзистор VT5 очиқ бўлиши ва унинг коллектори чиқиши «0(t)» бўлиб, унда хам «0» сигнал мавжуд бўлади.
Кириш «х(t)» га келиб тушувчи ўзгарувчан ток импульси коллектор занжирига иккита тебраниш контури параллел уланган (68-расмга қаранг). Транзистор VT билан кучайтирилади. Контурлардан ҳар бир трансформатор чулғами ва конденсатор билан ҳосил қилинган. Бу котурлар «1» ва «0» рақамлар намунаси ҳисобланади. «1» рақам намунаси бўлиб, частота бўлади. Шунинг учун конденсатор ли контур ҳусусий тебранишлар частотаси f₂.ҳисобланади ва конденсатор ли контур ҳусусий тебранишлар частотаси га эга.
Агар кириш «х(t)» га частотаси , ўзгарувчан ток импульси келиб тушса, у кучайтирилгач коллектор занжири УТ да ўз таъсирини кўрсатади. Агар кириш «х(t)» га частотаси , ўзгарувчан ток импульси бериладиган бўлса у ҳолатда модулятор ҳам шунга мос ҳолатда ишлайди, аммо сигнал «0(t)» чиқишида пайдо бўлади. Коллектор занжирида УТ га ўзгарувчан кучланиш конденсатор ва конденсатор ли контур орасида тақсимланади. Конденсатор ли контур хусусий тебранишлар частотаси га тенг бўлгани учун бу контурда резонас кузатилади ва бу контурдаги кучланиш пасайиши 95-98% ни ташкил этади (коллектор занжири кучланишининг 95-98% ни) ва бу сигнал ҳисобланади. Коллектор занжирининг қолган 2-5% конденсатор ли контурга тўғри келади ва ҳалақит берувчи ҳисобланади. Шундай қилиб, чиқиш сигнали частотаси намуна частотаси билан бир ҳил бўлади. Конденсатор ли контурда ажратиб олинган ўзгарувчан кучланиш ТРЗ орқали кўприк схемаси тўғирлагич В1 га берилади ва у кучланиш манбаи ҳисобланади. Бу манбадан ток занжир: «Қ» чиқиши В1 – – «эмиттер-база» ўтиш VT4 – чиқиш «–» В1 ( стрелка билан кўрсатилган) орқали оқиб ўтади. Транзистор VT4 нинг база занжирида ток токдан айрилади ва қ бўлганда транзистор VT4 ёпилади. Агар VT4 ёпилгандан кейин сигнал манбаи кучланиши ортиб борса, ток ҳам ортади. токнинг токдан ортиқча қисми VD14 орқали ўтади. Транзистор VT4 ёпиқ ҳолатда бўлганда унинг коллектор потенцияали кўтарилади, яъни чиқиш «1(t)» да сигнал «1» ҳосил бўлади. Ток нинг резистор орқали ўтиши ундаги кучланиш пасайишини орттиради ва бу кучланиш 68-расмда кўрсатилган қутби билан тўғирлагичнинг кўприк схемаси В2 га тескари йўналишда берилади. Бу ўз навбатида трансформатор Тр2 келувчи ҳалақитни тўғирлашдан асрайди. Агар кириш «х(t)» га частотаси бўлган ўзгаручан ток импульси бериладиган бўлса, у ҳолатда модулятор ҳам шунга мос ҳолатда ишлайди, аммо сигнал «0(t)» чиқишда пайдо бўлади.