1-2- ma’ruza. Mashina detallari va ish jihozlari

Kompensatsiyalovchi muftalar 
bir-biriga nisbatan biroz siljib qolgan, tayyorlash, 
yig‘ish jarayonida yoki ish vaqtida deformatsiyalanishi natijasida qiyshiqlikka ega bo‘lib 
qolgan vallarni o‘zaro ulashda qo‘llanadi. Bunday muftalarning turi ko‘p. Shulardan biri 
tishli muftalardir (1.26-rasm, г), ular tashqi tishlari bor ikkita yarim muftadan va ichki 
tishlarga ega bo‘lgan oboymadan iborat. Yarim muftalar vallarning uchlariga o‘rnatiladi, 
ularning tishlari esa oboyma tishlari bilan ilashadi. Tishli muftalar tutashgan tishlarning 
siljishi hisobiga vallarning o‘qiy, radial va burchak siljishlarini kompensatsiyalaydi. Xuddi 
shu vazifani zanjirli muftalar (1.26- rasm, ж) ham bajaradi. Bu muftalar bir xildagi 
zanjirli yulduzchalardan iborat ikkita yarim muftadan iborat, ular bir vaqtning o‘zida bir 
qatorli, ikki qatorli rolikli va tishli zanjir qamrab oladi. Kulachok-diskli, krestsimon muftalar 
keng qo‘llanilmoqda, ular to‘g‘ri to‘rtburchak uyig‘i bor ikkita yarim muftadan va o‘rtadagi 
krestsimon chiqiqlari bor diskdan iborat (1.26- rasm, д), shuningdek sirpanuvchi vkladishli 
(1.26-rasm, e) muftalar bor. 
Egiluvchan muftalar 
ular birlashtirib turgan vallar orqali uzatiladigan dinamik 

---

yuklarni kamaytirish, shuningdek, birlashtiriladigan vallarning joylashuvidagi noaniqlikni 
kompensatsiyalash uchun xizmat qiladi. 
1.27rasm.Egiluvchan muftalar. 
Metallmas (rezina) va metalldan tayyorlangan (po‘lat prujinalar, plastinalar va 
prujinalar paketi) egiluvchan elementlarn bor muftalar bir-biridan farq qilinadi. Birinchi tur 
muftalarga vtulka-barmoqli mufta (1.27-rasm, a), rezina yulduzchali mufta (1.27-rasm, б) va 
egiluvchan qobiqli mufta (1.27- rasm, в) kiradi. Egiluvchan elementi metall bo‘lgan 
muftalar burovchi momentlarni uzatishda qo‘llaniladi, ularning gabaritlari kichnk bo‘ladi, 
uzoqqa chidaydi, biroq tayyorlanishi murakkab va qimmatga tushadi.