1. 1Bioekologik monitoring

II-BOB.Ekologik monitoring olib boorish tartibi va ekspertiza.
2.1. O’zbekistonda eklogik monitoring olib boorish tartibi
O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish Davlat qo‘mitasining asosiy funksiyasi etib, ekologik monitoringni amalga oshiruvchi yuqori organ ekanligi, ekologik qonunchiligidauning vakolatlari aniq belgilab berilgan. O‘zbekiston Respublikasining “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”⁵gi Qonunning 8-moddasida, atrof-muhitni muhofaza qilish davlat boshqaruvini amalga oshirish Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish Davlat qo‘mitasi zimmasiga yuklatilgan.
Respublikamizda “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil 23 avgustdagi 273-son “2016-2020 yillarda O‘zbekiston Respublikasida atrof tabiiy muhit monitoringi Dasturini tasdiqlash to‘g‘risida”gi qarori “Muhofaza etiladigan tabiiy hududlar to‘g‘risida”gi, “Ekologik ekspertiza to‘g‘risida”gi, “O‘simlik dunyosini muhofaza qilish to‘g‘risida”gi, Xayvonot dunyosini muhofaza qilish va undan foydalani to‘g‘risida”gi, “O‘rmon to‘g‘risida”gi qonunlarva “Yer Kodeksi”qabul qilingan. Ularda ekologik monitoringni amalga oshirish bo‘yicha munosabatlarni tartibga soluvchi qoidalar o‘z ifodasini topgan.
Ekologik monitoring olib borishni ta’minlashda muayan davlatda olib borilayotgan ekologik siyosat muhum rol o‘ynaydi va uning negizida fuqarolarning qulay atrof-tabiiy muhitga ega bo‘lish huquqlarinita’minlash yotadi.
O‘zbekiston Respublikasining davlat ekologik siyosatiga tayangan tamoyillar va ular qatorida mamlakatimiz birinchi Prezidenti I.A.Karimov asarlarida ekologik havfsizlikni ta’minlashga oid belgilab berilgan konseptual g‘oyalar va fikrlar ekologik montoringni huquqiy ta’minlash muammolarini ilmiy nazariy jihatdan o‘rganishda muhum qo‘llanma bo‘lib xizmat qiladi.
Zero,-“Ekologiya xozirgi zamonning keng miqyosidagi keskin ijtimoiy mummolaridan biridir, uni haletish barcha halqlarning manfaatlariga mos bo‘lib, sivilizatsiyaning hozirgi kuni va kelajagi ko‘p jihatdan ana shu muammoning hal qilinishiga bog‘liqdir”- deyao‘zining “O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida, xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” nomli asarida ta’kidlab o‘tgan.
Mamlakatimizolimlariolib borgan tadqiqotlarda davlatning ekologik funksiyasini amalga oshirish mexanizmida ekologik monitoringning o‘rni va roli masalalari yetarli darajada o‘rganilmagan. Shu sababdan, bu muammoni ham nazariy, ham amaliy jihatdan tahlil etish bugungi kundagi dolzarb vazifalardan hisoblanadi.
Davlat ekologik monitoring siyosatini olib borishda O‘zbekiston Respublikasida maxsus vakolatli davlat organlarining ekologik monitoringini amalga oshirishga oid vakolatlari ilmiy-nazariy, mazmun mohiyati, huquqiy tabiati, ekologik monitoringni amalga oshirishda atrof tabiy muhit to‘g‘risidagi axborotlarni olish, qayta ishlash va ular asosida boshqaruv qarorlarini qabul qilishda maxsus vakolatli organlari funksiyasining o‘rni katta ahamiyat kasb etadi.
Ekologik monitoringniamalga oshiruvchi maxsus davlat organlari bo‘lganO‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish Davlat qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi Favqulotda vaziyatlar vazirligi xuzuridagi Gidrometeorologiya xizmat Markazi, O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv ho‘jaligi vazirligi, O‘zbekiston RespublikasiЕr resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri Davlat qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligixuzuridagi Sanitariya-epedimeologiya bosh boshqarmalarini tarmoqlararo (bir necha tarmoqlarni va bir necha tabiiy resurslarni idora etuvchi) va tarmoqqa oid (ma’lum bir tabiiy resusrslarni idora etuvchi) organlarga bo‘linishi hamda ular tomonidan amalga oshiriladigan ekologik monitoring turlari, atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish,tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va ularni qayta tiklash sohasida dalat monitoringini hamda tarmoqlararo boshqaruvini amalga oshiruvchi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish Davlat qo‘mitasining vakolatlarikatta ahamiyat kasb etadi.
Ekologik monitoringning mohiyati va maqsadi atrof-muhitning holatini ilmiy asoslangan usullar bilan kuzatib borish, uning ifoslanish darajasini aniqlash va sifat holatini baholash, atrof-tabiiy muhit holatidagi salbiy o‘zgarishlar va ularning salbiy oqibatlarini oldindan aytib berish, (prognoz qilish), tabiiy resurslardan foydalanish va antropogen faoliyat ta’siri tufayli atrof-tabiiy muhit holatidagi o‘zgarishlarni kuzatish, aniqlash, baholash, oldindan aytib berish (prognozqilish), ularning istiqbolini belgilash to‘g‘risidagi axborotlarni olish, yig‘ish, saqlashdan iborat bo‘lib, u o‘z oldiga atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, ekologik xavfsizlikni ta’minlash, fuqarolarning qulay atrof-muhitga ega bo‘lishhuquqlarini ta’minlashdan iboratdir.