1- tajriba ishi. Metall va qotishmalarning mikroskopik tahlili Ishdan maqsad

---

1- TAJRIBA ISHI. 
Metall va qotishmalarning mikroskopik tahlili 
 
Ishdan maqsad
:
Metall va qotishmalarning mikroskopik tahlili
tavsifini o’rganish. 
Kerakli asboblar:
Mikroskop IBS – 9 tur tuzilishli sirti jillirlangan 
polikremniy (namuna) mikrometr. 
Nazariy qismi 
 
Polikristall kremniyda hozirgi paytda yarim o’tkazgich asboblar va integral 
mikroskoplar ishlab chiqarish tehnologiyalarini keng qo’llanilishi tashuvchisi. 
a) to’liq dielektr sikli muxofazali integral tuzilishining taglik kristallar tashuvchisi
b) metall dielektrik yarim o’tkazgich – tranzistorlar uchun. 
v) aktiv tuzilmalar – diodlar, fotoelementlar va tranzistorlar sifatida ishlatiladi. 
Polikristall kremniy xususiyati uning tuzilish mohiyatiga kuchli bog’liq: 
donachanig zichligi va o’lchami: donachalar burilish sirti (donachalar aro chegara - 
DACH). Polikristallning bu parametrlari o’zaro bog’liq ya’ni donachalar zichligi 
ortishi bilan donachalar o’lchami kamayadi va donachalar aro chegaraning 
solishtirma sirti ortadi.
Donachalar aro chegaraning mavjudligi va ularning foyda hamda legirlovchi 
kirishmalar bilan o’zaro ta’sir harakteri polikristall xususiyatini kutilmaganda 
keskin o’zgartiradi.
Bu shunga asoslanganki, DACH ularda elektrik faol markazlarni hosil qiladi 
va bu markazlar zaryad tashuvchilar uchun ushlab oluvchi satxlar vazifasini o’tashi 
mumkin hamda rekombenatsiya va sochilish jarayonlariga tasir qilishi mumkin. 
Polikrestall kremninyning o’tkazuvchanligi legirlovchi kirishma miqdoriga 
hamda donachalar o’lchami va donachalar aro chegara holatiga ham bog’liq. 1-
chizma legirlovchi kirishma miqdorini monokristal va polikristal kremniyni 
solishtirma qarshiligiga ta’siri ko’rsatilgan.
10
3
0 
10
-3
10
15
10
16
10
17
10
18
N, sm
-3
P, Om/sm
2
1 
2 
1-
polikristall kremniy uchun 
2-
monokristall kremniy uchun 
Shunday qilib polikristallar va ular asosida yaratilgan asboblarni elektrofizik 
xususyatini o’rganishda polikristallar strukturasi parametrlari xaqidagi 
ma’lumotlarni bilish talab qilinadi. 

---

Polikristallar strukturasining o’rganishning turli usullari mavjud. Ular orasida eng 
oddiy va qulay usuli ―
metallografik” 
usul (2-chizma). Bu usulning moxiyati 
shundan iboratki, bunda mikroskop yordamida 100 marta kattalashtirib , polikritall 
tuzulishini xarakterlab beruvchi kattaliklarni bir necha ko’rish maydonida 
solishtirish va o’lchash orqali parametrlarini aniqlash mumkin. Polikristalldagi 
donachalar zichligini va o’lchamini aniqlash uchun ikkita usuldan foydalaniladi.