|
Операциянинг мазмуни
|
Сумма
|
Дебет счет
|
Кредит счет
|
Асос бўлувчи ҳужжат
|
1
|
Таьминотчилардан сотиб олинганда:
-материаллар қийматига (ҚҚСсиз)
- ҚҚС суммасига (агар корхона ҚҚС
тўловчи бўлса)
|
5000000
1000000
|
1010-1090
4410
|
6010
6010
|
Шартнома, счёт-фактура
|
2
|
Ички тизим корхоналаридан олинганда:
-материаллар қийматига (ҚҚСсиз)
- ҚҚС суммасига (агар корхона ҚҚС
тўловчи бўлса)*
|
5000000
1000000
|
1010-1090
4410
|
6110-6120
6110-
6120
|
Шартнома, счёт-фактура
|
3
|
Бепул келиб тушганда
|
600000
|
1010-1090
|
8530
|
Шартнома, счёт-фактура
|
4
|
Таъсисчилардан келиб тушганда
|
500000
|
1010-1090
|
4610
|
Шартнома, счёт-фактура
|
5
|
Сотиб олишга доир қўшимча харажатларга
|
50000
|
1010-1090
|
6990
|
Шартнома,
Счёт-фактура,
Кирим далолатномаси
|
6
|
Ўз ишлаб чиқариш цехларидан кирим қилинганда
|
2550000
|
1010-1090
|
2310
|
Кирим далолатномаси
|
7
|
Асосий воситаларни тугатишдан олинган материалларга
|
60000
|
1090
|
9210
|
Тугатиш далолатномаси
|
8
|
Материалларнинг ички алмашувига
|
2000000
|
1010-
1090
|
1010-
1090
|
Наклодной
|
Материаллар ҳисобининг билвосита усулида уларнинг таъминотчи ташкилотлардан харид қилиниши, ўз цехларидан кирим қилиниши тўғрисидаги маълумотлар дастлаб 1510 «Материалларни тайёрлаш ва харид қилиш» счётининг дебетида тўпланади. Бунда материалларнинг келиб тушиш манбаларини ифодаловчи счётлар (6010, 6990, 2310 ва бошқалар) кредитланади. Материаллар бойликларнинг омборларга кирим қилиниши 1510 счётнинг кредитида ва 1010-1090 счётларнинг дебетида акс эттирилади. Бу усулда материалларнинг ҳисоб баҳосидаги қиймати ва харид қиймати ўртасидаги фарқ суммаси ҳисобот даврида алоҳида 1610 «Материаллар қийматидаги фарқлар» счётида ҳисобга олинади. Ҳисобот даври охирида материаллар қийматидаги фарқ суммалари қуйидагича ҳисобдан чиқарилади:
келиб тушган матерал бойликларнинг харид баҳосидаги қиймати (таннархи) ҳисоб баҳосидан паст бўлганда:
Дебет 1510 «Материалларни тайёрлаш ва харид қилиш»
Кредит 1610 «Материаллар қийматидаги фарқлар»
келиб тушган матерал бойликларнинг харид баҳосидаги қиймати (таннархи) ҳисоб баҳосидан юқори бўлганда:
Дебет 1610 «Материаллар қийматидаги фарқлар»
Кредит 1510 «Материалларни тайёрлаш ва харид қилиш»
1610 «Материаллар қийматидаги фарқлар» счётида тўпланган материалларнинг ҳисоб баҳосидаги қиймати ва харид қиймати ўртасидаги фарқ суммаси харажатларни акс эттирувчи счётларнинг (2010, 2310, 2510, 9410, 9420, 9430) дебетига сарфланган материалларнинг ҳисоб баҳосига мутаносиб тарзда қўшимча ёзув ёки қизил ёзув (сторно) асосида ҳисобдан чиқарилади.
Материалларнинг қурилиш ишларига сарфланиши, шунингдек уларнинг сотилиши, бепул берилиши, бошқа корхоналарга таъсис бадали сифатида киритилиши, иш ҳақи ва моддий ёрдам сифатида берилиши, шуниндек турли бошқа чиқимлари гувоҳлик берувчи ҳужжатлар асосида ҳисобда қуйидагича акс эттирилади (3.4-жадвал).
3.4-жадвал
Қурилиш ташкилотларида материалларнинг ишлатилиши ва бошқа чиқимларини счётларда акс эттириш
№
|
Операциянинг мазмуни
|
Сумма
|
Дебет счет
|
Кредит счет
|
Асос бўлувчи ҳужжат
|
1
|
Материалларнинг ишлаб чиқаришга сарфланиши
|
3000000
|
2010,
2310,
2510
|
1010-
1090
|
М-29 шаклли ҳисобот,
материал ҳисоботи
|
2
|
Материалларнинг сотилиши:
-сотиш қийматига (ҚҚСсиз)
- ҚҚС суммасига (агар корхона ҚҚС
тўловчи бўлса)
- материалларнинг ҳисоб баҳосида
моддий жавобгар шахс бўйнидан
соқит қилинишига
-сотишдан олинган фойдага
-сотишдан кўрилган зарарга
|
500000
100000
400000
100000
-
|
4010,
4010
9210
9220
9430
|
9220
6410
1010-1090
9320
9220
|
Шартнома, счёт-фактура
ҳисоб-китоблар,
материал ҳисоботи
|
3
|
Материалларнинг бепул берилиши:
-бериш қийматига (ҚҚСсиз)
-ҚҚС суммасига (агар корхона ҚҚС
тўловчи бўлса)
-материалларнинг ҳисоб баҳосида
моддий жавобгар шахс бўйнидан
соқит қилинишига
-сотишдан кўрилган зарарга
|
500000
100000
500000
600000
|
4010
4010
9220
9430
|
9220
6410
1010-1090
4010
|
Шартнома, счёт-фактура,
ҳисоб-китоблар,
материал ҳисоботи
|
4
|
Таъсис бадали сифатида берилиши:
-киритиш қийматига (ҚҚСсиз)
-ҚҚС суммасига (агар корхона ҚҚС
тўловчи бўлса)
-материалларнинг ҳисоб баҳосида
моддий жавобгар шахс бўйнидан
соқит қилинишига
|
500000
100000
500000
|
0610-
0690
0610-
0690
9220
|
9220
6410
1010-1090
|
Шартнома, счёт-фактура,
ҳисоб-китоблар,
материал ҳисоботи
|
5
|
Материалларнинг иш ҳақи ва моддий ёрдам сифатида берилиши:
-бериш қийматига (ҚҚСсиз)
-ҚҚС суммасига (агар корхона ҚҚС
тўловчи бўлса)
-материалларнинг ҳисоб баҳосида
моддий жавобгар шахс бўйнидан
соқит қилинишига
|
500000
100000
500000
|
6710
6710
9220
|
9220
6410
1010-1090
|
Ариза,
счёт-фактура,
ҳисоб-китоблар,
материал ҳисоботи
|
Қурилиш ташкилотларида материалларнинг аналитик ҳисоби моддий жавобгар шахслар бўйича ҳисоб баҳосида 10-с қайдномасида юритилади. Бу қайднома 3 та бўлимдан иборат. Унинг 1-бўлими сотиб олинган материалларнинг ҳақиқий таннархи ҳамда уларнинг ҳисоб баҳосидаги қиймати ўртасидаги четланиш суммасининг ҳисоби учун мўлжалланган. Ушбу четланишни ҳисоб-китоб қилиш ва улар ҳисобини 1610 «Материаллар қийматидаги фарқлар» счётида юритиш учун 10-с қайдномасига материалларнинг кирими тўғрисидаги маълумотлар 6-с журнал-ордер ва бошқа журнал-ордерлар ёзувлари асосида кўрсатилади. Материаллар ва улар қийматидаги фарқларнинг бош қолдиғига доир маълумотлар қайдноманинг 2- ва 3-бўлимларидан олинади. Шундан сўнг, материаллар ва улар қийматидаги фарқларнинг бош қолдиқлари ва кирими тўғрисидаги маълумотлар асосида (мос равишда уларнинг ҳақиқий таннархи ҳамда ҳисоб баҳосидаги қийматлари бўйича) харид қиймати ва ҳисоб баҳоларидаги қиймати ўртасидаги фарқ суммаси ва фоизи аниқланади.
Материалларнинг харид қиймати ва ҳисоб баҳоларидаги қиймати ўртасидаги фарқнинг ўртача фоизи (Ўф) қуйидагича топилади:
Do'stlaringiz bilan baham: |
