1 – Mavzu: Menejmentning rivojlanishi tarixi va hozirgi holati reja

---

1 – Mavzu: Menejmentning rivojlanishi tarixi va hozirgi holati 
REJA: 
1.
Menejmentni paydo bo’lishi.
2.
Menejmentning ilmiy maktablari.
3.
Boshqaruv fani maktabi yoki miqdoriy usul.
4.
Menejmentning xorijiy modeli 
Tayanch so’z va iboralar: 
Ilmiy boshqaruv maktabi, boshqaruvning klassik yoki 
ma'muriy maktabi, boshqaruvdagi insoniy munosabatlar maktabi, ahloqiy fanlar yoki bixevioristik 
maktab, vaziyatli yondashuv, tizimli yondashuv, jarayonli yondoshuv, mamlakat boshqaruvining 
rivojlanishi, menejmentning amerikacha modeli, menejmentning yapon modeli, menejmentning 
G’arbiy Yevropa modeli
 
Boshqarish nazariyasining dastlabki kurtaklari Yu.Tsezar, A.Makedonskiy, Turkistonda esa 
o‘rta asr davrida Amir Temur xukmronligi vaqtidan boshlab shakllana boshlagan. Dastlabki 
paytlarda u oddiy bo‘lib asosan xarbiy tavsifga ega edi.
U davrlardagi menejerlar esa xarbiy intizomni o‘rnatish maqsadida xodimlarni jazo bilan 
qo‘rqitish, xar qanday buyruq va farmonlarga so‘zsiz itoat etish kabi usullarni qo‘llaganlar. 
Bunday boshqaruv mexnat resurslaridan foydalanish, ulardan iloji boricha ko‘proq qo‘shimcha 
qiymat undirishning g‘oyatda samarali usuli, deb qaralgan, Amir Temur davrida markazlashgan, 
intizomli davlatning barpo bo‘lganligi xam sarkardamizning o‘z qo‘l ostidagilarni 
“qo‘rquv bilan 
umid o‘rtasida ushlash” 
tamoyili bo‘yicha boshqargani sabab bo‘lgan. 
Kapitalizm tuzumining boshlang‘ich davrida tadbirkor- mulk egasi o‘zining shaxsiy 
tajribasiga tayanib ishlab chiqarishni boshqargan. XVIII asrning oxirlarida Angliyada bo‘lgan 
sanoat to‘ntaruvi boshqaruvga bo‘lgan qiziqishni yanada kuchaytiradi. Boshqaruv xodimlarini 
tayyorlashga a’loxida e’tibor berila boshlandi. 
Ammo XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asr chegarasida texnika va texnologiyaning 
takomillashuvi, ishlab chiqarishning keskin o‘sishi boshqarishni murakkablashtirib yuboradi va 
uni maxsus bilimlarni talab etuvchi, faoliyatning maxsus soxasiga ajratadi. Ushbu muammolarni 
xal etish uchun boshqaruv soxasidagi tajribani umumlashtirish, ishlab chiqarish va xodimlarni 
boshqarishning samarali usullarini izlashga olib keldi. Natijada boshqaruv to‘g‘risidagi ilmni, 
fanni vujudga keltirdi. 
Shu davrdan boshlab to bugunga qadar boshqaruv ta’limotida quyidagi to‘rtta yo‘nalish 
(maktab) evolyutsion tarzda rivojlangan va o‘zlarining tegishli xissalarini qo‘shishgan. 
Shunday qilib, menejment nazariyasi va amaliyoti turli davrlarda o‘ziga xos ko‘rinishlarda 
shakllanadi: 

50-60 - yillarda boshqaruvning