1 – Mavzu: Menejmentning rivojlanishi tarixi va hozirgi holati reja

A. Fayol boshqarishni:

Kelajakni ko‘ruvchi; 

Faoliyatni tashkillashtiruvchi; 

Tashkilotni idora qiluvchi; 

Faoliyat turlarini muvofiqlashtiruvchi; 

Qaror va buyruqlarning bajarilishini nazorat qiluvchi kuchli qurol
deb ataydi. Bu fikrlar Hozirgi davrgacha boshqarish fani asosida yotadi. 
“Ilmiy menejment” va “mumtoz menejment” namoyandalari mexnatni ilmiy tashkil qilish 
tamoyillarini ishlab chiqishdi. Mexnatni 
texnokratik 
boshqarilishiga asos solishdi. Bu tamoyillar 
asosida: 

raxbarning xodimga bo‘ladigan munosabatlari aloxidalashtirildi; 

mexnatni rag‘batlantirish qat’iy me’yorlashtirildi; 

mexnatni rejalashtirish va uni nazorat qilish qat’iylashtirildi; 

mexnatga jismonan majburlash o‘rnatildi; 

yollanma ishchidan fikrsiz robot sifatida foydalanish usuli qat’iy o‘rnatildi. 
Mexnatni texnokratik boshqarish usuli yollanma ishchilarning mexnat unumdorligini 
oshirishda g‘oyatda samarador va maqbul usul sifatida ko‘p yillar davomida xizmat qildi. Ayniqsa, 

---

bu usul G.Ford zavodlarida yuqori rivojlanishga erishdi. Uning boshqa kompaniyalardagi 
izdoshlari ishlab chiqarishni uzluksiz-konveyer usulida tashkil etishlari boshqarishni 
markazlashtirishga, mexnatni ilmiy tashkil etishga, unumdorlikni keskin o‘stirishga erishdilar. 
1850-1860 yillarda fan-texnika omilining kuchayishi mexnatni tashkil qilish va uni 
boshqarishda qo‘llanilayotgan texnokratik usulning xam takomillashtirilishini taqoza etdi. Fan-
texnika taraqqiyoti yangi texnologiyalarni kirib kelishini jadallashtiradi. Endi ishchi kuchiga 
bo‘lgan munosabat tubdan o‘zgaradi. 
Shunday bir sharoitda ilmiy va mumtoz menejmentlarga muqobil xarakat sifatida AQShda 
1820-1830 yillari “teylorizm”ga qandaydir darajada qarshi turuvchi yangi nazariya -