|
Ўқитиш шакллари
фронтал, коллектив иш
Ўқитиш шароити
Махсус аудитория
Мониторинг ва баҳолаш
Оғзаки саволлар, блиц-сўров
18 -маърузанинг технологик харитаси
Иш
босқич-
лари
Иш фаолиятининг мазмуни
Ўқитувчи
талабалар
Мотиваци
я
1-босқич.
Мавзуга
кириш
(27 ми
н)
1.1 Дарснинг ташкилий томонлари.
1.2 Ўқув машғулоти мавзуси мақсади ва
вазифалари
билан
таништиради.
Муаммони баён этади.
1.3
Мавзу
бўйича
маълум
бўлган
тушунчаларни
фаоллаштиради.
Натижада
талабаларнинг
нималарда
адашишлари,
хато
қилишлари
мумкинлигининг
ташхизини
амалга
оширади.
1.4 Мавзуни жонлаштириш учун саволлар
беради. (блиц–сўров)
Тинглайдилар.
Тинглайдилар,
фикр
юритадилар ва
жавоб
берадилар.
Тинглайдилар ва
жавоб
берадилар.
2-босқич.
Асосий
бўлим
(50 мин)
2.1. Савол юзасидан мини маъруза қилади.
2.2. Маъруза режасининг ҳамма саволлари
бўйича тушунча беради.
2.3. Видео-фильм ва плакатда намойиш этади.
2.4. Маърузада берилган саволлар юзасидан
умумлаштирувчи хулоса беради.
Тинглайдилар.
Тинглайдилар ва
асосийсини ёзиб
оладилар.
Кўрадилар,
кузатадилар ва
эслаб қоладилар.
Ёзиб оладилар.
3-босқич.
Мавзуни
мустаҳ-
камлаш
(10 мин)
3.1. Таянч ибораларга қайтилади. Талабалар
иштирокида
улар
яна
бир
бор
такрорланади.
3.2. Талабалар фаолиятини кузатади. Уларни
йўналтиради. Зарур маслаҳатлар беради.
Асосий
тушунчалар, таянч
ибораларга
аҳамият қаратади.
Ўрганади.
Саволлар беради
4-босқич.
Якун-
ловчи
(10 мин)
4.1. Машғулот бўйича якунловчи хулосалар
қилади. Мавзу бўйича олинган
билимларни қаерда ишлатиш мумкинлиги
маълум қилади.
4.2. Кейинги мазву бўйича тайёрланиб келиш
учун саволлар беради.
4.3. Мустақил иш вазифасини беради.
Саволлар
берадилар.
Тинглайдилар ва
ёзиб оладилар.
Вазифани ёзиб
оладилар.
18- Toklarning qisqa tutashishidan vagon elektr uskunalarini ximoya
qilish usullari toklarni ortiqcha yuklamasi va kommutasion yuqori
kuchlanish
Мавзу режаси:
1.Электр жиҳозларини коммутациявий ўта кучланишлардан ҳимоялаш
2. Вагон ўзгарувчан ток генераторларини носимметрик
иш режимларидан ҳимоялаш
Электр жиҳозларини коммутациявий ўта кучланишлардан ҳимоялаш
Вагон электр таъминоти тизими куч занжирлари учун кўримли
элементлардан бири индуктивлик (генератор, мотор чулғамлари ва б.)
борлигидир, ҳамда унга тааллуқли ходисалардан яна токнинг исътемолчилар
уланиш ва узилиш вақтларида кескин ўзгариши ва улар билан боғлиқ бўлган
авария токларининг узилиши ва бошқалар. Бундай шарт-шароитлар шунга
олиб келадики, катта қувватли истеъмолчиларни (вентилятор моторлари,
иситгичлар ва ҳ.к.) тармоқларда ёки ҳимоя элементлари ишлаб юборганда
электр таъминотининг айрим участкаларида ўта кучланишлар рўй беради.
Улар қиймати номиналга нисбатан катта бўлади ва улар коммутациявий ўта
кучланиш деб юритилади. Катта қийматдаги ва узлуксиз ўтувчи
коммутациявий ўта кучланишлар айрим электр аппаратлари ва жиҳозлар
изоляциясида пробой бўлишига сабабчи бўлади. Шунингдек, ёритиш
тизимларида чўлғаниш лампаларининг ишдан чиқиб-куйишига олиб келади.
Коммутациявий ўта кучланишларни тахлил қилиш, уларнинг пайдо
бўлишларини ўрганиш мақсадида вагон электр таъминоти тизимида бир тур
истеъмолчиларни тармоқдан ажратиш жараёнини кўриб ўтамиз.
Бундай тизимнинг соддалаштирилган эквивалент келтирилган. Электр
энергия манбаи 1 идеал равишда кетма-кет уланган идеал манба электр
юритувчи кучи Е ва индуктивлик L (манбанинг актив қаршилигини инобатга
олмаймиз) коммутацияловчи аппарат 6 орқали n - та R
1
-R
п
қаршилкиларга
уланган. Уларнинг қувватлари йиғиндиси вагон электр истеъмолчилари 2
энергияларига тенг. Коммутацион аппаратлар 3-5 уланганларида умумий
занжирдаги юклама токи қуйидагича аниқланади:
E
P
R
E
I
n
,
бунда Р ва R
п
– юклама қуввати ва эквивалент қаршилиги.
Фараз қилайлик
1
t
t
вақтида коммутацияловчи аппарат 4 м
истеъмолчи тармоқдан ажратилади. Натижада, тегишли бўғинда ток узилади,
манбанинг умумий занжирида эса ток камая бошлайди. Оқибатда, ўткинчи
жараён пайдо бўлади ва у қуйидаги дифференциал тенглама билан
ифоланади:
,
dt
di
L
iR
E
n
(18.1)
бунда i – ўткинчи жараён давридаги занжир токи;
R
n
- м истеъмолчи узилганда юклама қаршилиги
)
(
'
n
n
R
R
.
Келтирилган (9.1) тенгламанинг ечимини иккита ўрнатилган i
уст
ва эркин
i
св.
токлар йиғиндисидан иборат дейишимиз мумкин. Ўтиш жараёни тугагач
ўрнатилган токнинг қиймати қуйидагича аниқланади:
'
'
'
'
I
E
P
R
E
I
i
n
n
уст
. (18.2)
Токнинг эркин ташкил этувчиси i
св
ни қуйидаги дифференциал
тенгламадан аниқлаймиз:
;
0
'
dt
di
L
R
i
св
n
св
бундан
T
t
t
св
Ае
i
'
, (18.3)
бунда А – интеграллаш доимийлиги;
'
n
R
L
T
- электр занжирининг вақт доимийлиги.
Интеграллаш доимийлиги А ни бошланғич шартлардан, яъни индуктив
бўғинда
1
t
t
вақтидаги коммутация токи ўзгармай, ўзининг дастлабки
қиймати I ни сақлаб қолади деган шартдан топилади.
Расм 18.1 Вагоннинг соддалаштирилган электр таъминоти тизими
эквивалент схемаси а) ва ўтиш давридаги юкламадаги кучланиш ва токнинг
ўзгариш диаграммалари (б)
1
t
t
вақтида ток ташкил этувчилари тенглама (9.2) ва (9.3) га асосан
қуйидаги кўринишда бўладилар:
'
I
i
уст
;
А
i
св
.
Демак,
'
'
1
1
I
I
I
ва
A
Do'stlaringiz bilan baham: |
