1- mavzu: Kirish. Qadimgi Sharqdagi хalqarо alоqalar va diplоmatiya Rеja

Qadimgi Hind diplomatiyasida Chandraguptaning tutgan o’rni. Aleksandr
Makedonskiy SHimoliy xindistondan qaytib ketganidan so’ng oradan ko’p o’tmay,
xind qabilalari O’rtasida ozodlik xarakati boshlanib ketdi, bu xarakatga
Mauryalarning yangi dinastiyasiga asos solgan CHandragupta raxbarlik qildi.
Qadimgi xind larning eng qudratli dinas giyalaridan biriga asos solgan
CHandraguptaning kaerdan kelib chikxanligi birbiriga zid bo’lgan afsonalar
orasida o’z anikligINI yuqotadi . Bir xil ma’lumotlarga ko’ra, CHandragupta yosh
kshatriya bo’lgan boshqa ma’lumotlar uni Nanh da dinastiyasiga mansub bo’lgan
eng so’nggi podshoning krnud"iz o`g`li bo’lgan va xatto shudraUar qastasidan
chikdan deb taxmin qiladilar. Ammo uning o’zurpatog’ bo’lganligining o’zi yetar
lidir, darxaxik.at shunday bo’lsa ham mumkin, chunki ke ying’ok. tuxilgan
afsonalar uning davlat xokimiyatini zur lik bilan bosib olganligini oklashga yoki
anixlab berishga majbur bo’lgan. Chandragupta katta xalq qo’zgoloni natija sida
xokimiyat tepasiga chiqqan bo’lsa kerak. Makedoniyaliklar istilosi davom qilgan
ralayon li davrda Chandragupta xokim lar ta’k.ibidan kochib, Pan jobga ketgan va
u yerda greq larning x.arbiy san’atini urgangan.Taksila yonidagi Sirkop xarobalari
dan topilgan.Chandragupta hind istondamakedoniyaliklarning garni zonlariga
k.arshi xo’zgolon ku targan shimolig’arbiy qabila larga boshchilik xilib, 318 yilda
butun Shimoliy Hindistonni to Narbadgacha ishgol Xilgan va bu yerda katta hamda
Qudratli yangi davlat tashkil etgan. Chandragupta Nanda dinastiyasidan bo’lgan
eng shiggi podshoni taxtdan yiqitib, churushkok utmishdoshlarinikg ishini davom
ettirgan. Aleksandr Makedonskiy vafotidan keyin uning xarbiy boshliq laridan biri
bo’lgan Salavk, Suriyada mustaxkamlanib olib, eramizdan av. 305 yilda Shimoliy
xind istonni yana istilo qilishga o’rin ib ko’rgan. Ammo Salavk Chandragupta
bilan urush boshlab, muvaffakiyaqizlikka uchragan. U fakat chekinishgagina
majbur bo’lmay, balki Chandraguptaga jang qiluvchi 500 fil evaziga o’z
davlatining bir kancha oblastlarini: Ariyani, Araxoziyani, Gedg’oziyaning sharqiy
qismini va parapamisadlar mamlakatini berishga majbur bo’lgan. Shunday qilib,
xind ikush tog’lari Salavk podsholigi bilan Chandragupta davlatining chegarasi
bo’lib qolgan. Grek yozuvchisi Megasfen Chandragupta davlatini tasvirlab kk" ,5
yozgan; Megasfen Salavkning elchisi sifatida Pata lynutrada besh yil yashagan va
shuning uchun ham usha davrdagi xind larning xayot va turmushini yaxshilab
o’rganish im koniyatiga ega bo’lgan. Megasfen 5'3 asarida Chandragupta
davlatidagi jamoa yer egaligi, dexkonchilik xujaligi, davlatni idora k.ilish
sisgemasini tasvirlagan. Chandragupta va ayniqsa uning ugli va taxt vorisi
Bipdusara (eramizdan av. 297—272 yillar) bir kancha urushlar qilishi natija sida
katta davlat barpo qilganlar, bu davlat Afgoniston va Belujistonniig anchagina
qismINI, shimoliy xind istonni va deyarli Dekanning hammasini o’z ichiga olgan.
Hind hukmdоrlari nafaqat qadimhind davlati pоdshоhlari bilan, balki Hind
yarimоrоli chеkkasida jоylashgan qo’shni davlatlar bilan ham faоl tashqi siyosat
оlib bоrganlar. Chunоnchi, buyuk qadimhind davlati Mauryaning asоschisi