1- mavzu: Kirish. Qadimgi sharq tarixi manbashunosligi Reja

Shaharlar qoldig'i. Er.avv.IV ming yillik boshlariga oid Yuqori Misrning poytaxti deb taxmin qilingan Enxab shahri dunyo tarixida barpo etilgan eng qadimgi shahar hisoblanadi. Misrda qadimgi Fayum vodiysidagi Illaxun shahri qoldig'i, El-Amarnadagi Axetaton shahri, Tanais kabi shaharlar qoldig’i arxeolog-tarixchi olimlar tomonidan qazib ochilib, tadqiq etilgan.

Antik mualliflar asarlari. Antik mualliflar asarlaridan Gerodot tarixi (er. avv. V asr), Sisiliyalik Diodorning «Tarixiy kutubxona» asari «Strabon geografiyasi» (er. avv. II-I asri) Plutarxning «Osiris» va «Isida» traktati qadimgi Misrning ijtimoiy-siyosiy va madaniy hayoti to’g'risida batafsil ma'lumotlar beradi.

Etnografiya ma'lumotlari. Misrliklar boshqa ko’pgina qadimgi Sharq xalqlari singari bir qancha qabilalarning sekin-asta aralashib ketishi natijasida tashkil topgan. Qadimgi Misr xalqini tashkil qilgan bu qabilalar Shimoliy va Sharqiy Afrikaning mahalliy qabilalaridir. Misrdagi arxaik davrga mansub bo’lgan kishilarning o’ziga xos haykalchalari, Misr hududidagi arxaik mozorlardan topilgan bosh suyaklarini o’lchab ko’rish natijalari, shuningdek qadimgi Misr tipining somali va boshqa qabilalarning tipiga bir muncha o’xshab ketishi eng qadimgi misrliklarning tropik Sharqiy Afrikadagi qabilalar bilan qarindoshligini ko’rsatadi. Qadimgi Misr tasvirlariga ko’ra Sharqiy Afrikada (Punt mamlakatida) yashagan qadimgi qabilalar o’zlarining tashqi qiyofalari bilan misrliklarga juda ham o’xshab ketadilar.

Qadimgi Misrdagi, samoviy sigir shoxli ayol qiyofasida tasvirlangan hosildorlik ma'budasining tasviri hamda sersoqol, pakana xudo Bes tasviri Misrning Afrika xalqlarning diniy e'tiqodlari bilan mahkam bog'langanidan dalolat beradi. Qadimgi Podsholikka oid yozuvda Nubiyadan maxsus «xudo raqsi» ni bajaruvchi pakana odamning Misrga keltirilganligi to’g'risida ma'lumot beriladi. Bundan tashqari, eng qadimgi Misr qabilalari Shimoliy Afrikaning luviyalik qabilalari bilan ham juda yaqin bo’lganlar. Qadimgi Misr tili o’zining ba'zi xususiyatlari bilan Shimoliy Afrikadagi berber tillariga ham o’xshab ketadi. Misrda va Nil vodiysini o’rab olgan baland tog'liklarda o’tkazilgan arxeologik qazishmalarning ko’rsatishicha, o’ziga xos Misr madaniyatini vujudga keltirgan qabilalar qadimgi tosh davridan buyon Shimoliy-Sharqiy Afrikada yashaganlar.