1 – Mavzu. Jahon iqtisodiy tarixini o’ganish yo’nalishlari. Reja: Iqtisodiy tarixning qisqacha izohi

Labrus Ernest Kamil (1895-1972 yy.)
Uzoq yillar davomida Sorbonda ijtimoiy va iqtisodiy institutga boshchilik qilgan. Uning asosiy asarlari Fransiyaning XVIII va qis- man XIX asrlardagi iqtisodiy tarixiga bag'ishlangan. Ularda narxlar harakati, daromadlar, iqtisodiyotda vaqti-vaqti bilan bo'lib turadi- gan o'sish va inqirozlar tarixi yoritilgan. U birinchi darajali ahami- yatga pul muomalasi muammolarini, taqsimlash, texnika rivojlani­shi masalalarini qo'ygan.
Fernan Brodel (1902-1985 yy.)
Fernan Brodel jahon miqyosidagi haqiqiy yulduz hisoblanadi. U XX asr iqtisodiy tarixining eng ko'zga ko'ringan namoyodalari- dan biridir. Brodel XVI asrda O'rta yer dengizi tarixi bo'yicha tezis- larni ishlab chiqqan. Bu tezislar uchun unga 1947 yilda Sorbonada doktorlik darajasi berilgan, 1949 yilda bu tezislar "Fillipp II davri- da O'rta yer dengizi va o'rta asr dunyosi" nomli kitobda nashr etilgan.
Bu kitob O'rta yer dengizining o'sha davrdagi geografiya- si, qishloq xo'jaligi, texnologik, diniy va intellektual muhiti to'g'risidagi qomusiy asar edi. 1956 yildan 1968 yilgacha F. Brodel "Solnoma: iqtisodiyot, jamiyat, sivilizatsiya" nomli jurnalning mu- harriri bo'lib ishlagan.
F.Brodelning ikkinchi muhim asari uch tomli "Moddiy sivili­zatsiya, iqtisodiyot, XV-XVIII asr kapitalizmi"dir. Bu kitobda dunyon- ing ijtimoiy va iqtisodiy tarixi o'rta asrdan sanoat to'ntarilishigacha bo'lgan davrgacha bayon qilingan. F.Brodel insoniyatning ulkan faoliyati va voqealarni tavsiflab, nima uchun G'arbiy Yevropada birinchi bo'lib sanoat to'ntarilishi bo'lganini tushuntirib berishga harakat qilgan. U kapitalizmning paydo bo'lish vaqti yoki "kapi- talizm arafasi"ni XIII asr deb bilgan, zamonaviy jamiyat esa uning fikricha, XVIII asr oxirida shakllangan, ammo bu jarayonning dast- labki shart-sharoitlari 6-8 yuz yilliklarda yuzaga kelgan. Karl Byuxer (1847-1930 yy.)
Nemis tarixchilari orasida Karl Byuxerni qayd etib o'tish zarur. U o'zining asosiy asari "Xalq xo'jaligining paydo bo'lishi"da (1893 y.) iqtisodiy jarayonlarni uch bosqichga bo'lib, xo'jalik rivojlanishi- ning xususiy rejasini olg'a surgan: birinchi bosqich - "uy xo'jaligi" (hamma ne'matlar qayerda ishlab chiqarilgan bo'lsa, o'sha yerda iste'mol qilinadi); ikkinchi bosqich - "shahar xo'jaligi" (bevosita al- mashinuv bo'lib, shaxsiy ishlab chiqarish, qo'shimcha iste'molchi

• 
  buyurtmachi uchun ishlab chiqariladi); uchinchi bosqich - "xalq xo'jaligi" (milliy davlatlarning paydo bo'lishi natijasidir).
  

K.Byuxerning fikricha har bir bosqich boshqa bosqichga us- tunlik qilgan sharoitda ham mavjud bo'lishi mumkin. Uning ko'p ishlari shaharlarning rivojlanishi haqida yozilgan. Olimning ta'kidlashicha, o'rta asrlarda mayda, shahar dehqonchiligi bilan bog'liq xo'jaliklar ustunlik qilgan.