1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining

 
        
 
  Reja: 
 
1. Dunyo xo„jaligining umumiy ta‟rifi 
2. Fan-texnika taraqqiyoti va xo„jalikni joylashtirish 
3. Sanoat geografiyasi 
4. Qishloq xo„jalik geografiyasi 
5. Transport geografiyasi 
 
 
1.  Dunyo  xo„jaligining  umumiy  ta‟rifi
.  Jahon  xo„jaligining 
shakllanish  jarayoni  amalda  kishilik  jamiyatining  jami  tarixini  o„z 
ichiga oladi. Chunki u ishlab chiqarish kuchlarining necha ming yillar 
davomidagi  evolyutsiyasining  natijasidir.  Jahon  xo„jaligining 
shakllanishi va rivojlanishi jarayonlarini o„ziga xos xususiyatlar bilan 
ifodalovchi  ayrim  bosqichlarga  taqsimlash  mumkin.  Birinchi  va  eng 
uzoq  davrni  o„z  ichiga  olgan  jahon  xo„jaligi  belgilari  va  regional 
xususiyatlari 
shakllana 
boshlgan 
bosqich 
buyuk 
geografik 
kashfiyotlar  davrigacha  davom  etgan.  Buyuk  geografik  kashfiyotlar 
natijasida  xalqaro  savdo  Yevropa  va  Osiyodan  keyin  Yer  sharining 
boshqa  regionalini  ham  qamrab  oladi.  Regionlar  o„rtasida 
mahsulotlarni  ayriboshlash  jahon  bozorini  vujudga  keltiradi.  Ushbu 
bozor  transport  rivojlanishi  munosabati  bilan  yana  ham  kengaydi, 
chunki  dengiz  transporti  barcha  materiklarni  birlashtirishga  imkon 
berdi.  
  Jahon  xo„jaligi  iqtisodiy  kategoriyadir,  chunki  uning  to„g„risidagi 
tushuncha  ijtimoiy  mehnat  taqsimoti  tushunchasi,  xalqaro  iqtisodiy 
integratsiya tushunchalari bilan aloqadordir.  
  Jahon  xo„jaligining  shakllanishi  va  rivojlanishida  xalqaro 
geografik  mehnat  taqsimotining  o„rni  va  ahamiyati  biqiyosdir.  Halqaro 
geografik  mehnat  taqsimoti    ayrim  mamlakatlarni  ma‟lum  turdagi 
mahsulotlar  ishlab  chiqarish  va  xizmat  ko„rsatishga,  shular  bilan 
keyinchalik ayriboshlashga ixtisoslashganligini anglatadi.  
  Shunday  qilib,  XIX  asrning  II-yarmida  keng  miqyosda 
temiryo„llarning  barpo  qilinishi  va  dengiz  transportining  rivojlanishi 
quruqliklar  va  materiklarni  bog„ladi  hamda  jahon  savdosi  va  jahon 
xo„jaligining shakllanishini ta‟minladi.  

---

 
58 
  Jahon 
xo„jaligi-bu 
bir-biri 
bilan 
umumjahon 
iqtisodiy 
munosabatlari  orqali  boqlangan  dunyodagi  barcha  mamlakatlar  milliy 
xo„jaliklarining majmuidir.