1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining

aholi  va  mehnat 
resurslaridir.
  Albatta,  har  qanday  ishlab  chiqarish  jarayoni  ishchi 
kuchisiz sodir bo„lmaydi. Ammo bu o„rinda ikki holni qayd etish lozim: 
birinchidan,  shunday  korxonalar  borki,  ularga  son  jihatdan  ko„p  ishchi 
kerak. Masalan, tikuv fabrikasi, konserva zavodi, paxta yetishtirish, uni 
qayta  ishlash  korxonalarining  mehnat  sig„imi  katta  va  h.k.  Ayni  bir 
paytda  boshqa  bir  korxonalarga  mehnat  resurslarining    miqdori  ko„p 
bo„lishi  shart  emas,  aksincha,  «oz  bo„lsa  ham,  soz  bo„lsin»  ma‟nosida 
ularga  malakali,  ya‟ni  sifatli  ishchi  kuchi  talab  qilinadi.  Mazkur 

---

 
23 
korxonalar  va  tarmoqlar  radio  yoki  priborsozlik,  aniq  mashinasozlik  va 
shunga  o„xshash,  odatda  malakali  ishchi  kuchi  mavjud  bo„lgan 
shaharlarda joylashtiriladi. Bunday ilmtalab korxonalarni tashkil etishda 
ba‟zi  rivojlangan  mamlakatlarda  maxsus  texnopolis  va  fan  shaharlari 
yaratiladi. 
O„zbekistonda  mahalliy  aholining  tabiiy  ko„payishini  nisbatan 
yuqoriligi  va  uning  migratsion  harakatining  faolsizligi  mehnat 
zahiralarini ko„plab shakllanishiga olib keladi. Shu sababli Respublikada 
mehnatga  layoqatli  aholi  soni  miqdoran  juda  ko„p.  Ularning  soni, 
ayniqsa, qishloq joylarda va sust rivojlangan kichik shaharlarda yuqori. 
Binobarin, bunday joylarda ish o„rinlarini kengaytirish, yangi sanoat va 
boshqa  korxonalar,  madaniy-maishiy  muassasalarni  qurish,  mehnat 
bozorini shakllantirish kerak. 
Aholi,  albatta  faqat  ishchi  kuchi  emas,  u  balki  ko„proq  darajada 
iste‟molchi hamdir. Bu omilning roli esa hozirgi kunda xalqning yashash 
sharoiti  va  darajasini  yaxshilash  doirasida  keskin  oshib  bormoqda. 
Muvaqqat  ijtimoiy  qiyinchiliklarni  yengillashtirish  uchun  aholining 
kundalik hayoti uchun zarur bo„lgan oziq-ovqat, kiyim-kechak va uning 
boshqa  ehtiyojlarini  qondiruvchi  mahsulotlarni  yetarli  darajada  ishlab 
chiqarish talab etiladi. Shu bois 
iste‟mol omili
 oziq-ovqat korxonalarini 
o„ziga  «tortadi»,  ya‟ni  bunday  zavod  yoki  fabrikalar,  aholiga  xizmat 
ko„rsatish tarmoqlari qishloq va shaharlarda joylashtiriladi.