1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining

4.  O„zbekisitonda  sanoat  tarmoqlarini  rivojlanish  istiqbollari
. 
Keyingi  yillarda  sanoatning  yangi,  yuqori  texnologiyaga  ega  bo„lgan 

---

 
 
176 
176 
tarmoqlari    (avtomobilsozlik,  radiotexnika,  murakkab  malakali 
kadrtalab,  mashinasozlik  va  h.k.)  vujudga  keldi.  Hozirgi  vaqtda 
respublika  sanoat  tarkibida  100  dan  ortiq  tarmoq  va  tarmoqchalar 
mavjud bo„lib, ular bir necha majmualarni tashkil etadi. Albatta, har bir 
davlat  rivojlanish  darajasi  sanoat  tarmoqlari,  ayniqsa  mashinasozlikni 
taraqqiy  etishi  bilan  belgilanadi.  Shunga  bog„liq  holda  yuqorida  qayd 
etilganlardan  kelib  chiqib,  respublikada  sanoat  tarmoqalarini  kelajakda 
yanada rivojlantirish uchun katta imkoniyatlar bor. Bular uchun zaruriy 
xom ashyolar,  mehnat resurslari  yetarli hisoblanadi. Tog„-kon sanoatini 
oshira borib, yoqilg„i sanoatida ko„mir- kimyo, neft-kimyoni joriy etish 
bilan  birga  gaz  –  kimyo  mahsulot  turlarini  oshirish.  Urandan  tinchlik 
maqsadida  foydalanish  uchun  atom  elektro  stansiyalar  vujudga 
keltirilishi  lozim.  Mavjud  temir,  marganes,  xrom  ruda  konlarini 
sinchiklab  o„rganish  va  ular  asosida  qora  metallurgiya  mahsuloti 
chiqarishni  ko„paytirish.  Haydaladigan  yerlarni  ko„pligini  hisobga olib, 
unga kerakli har xil cho„qurlikda haydaydigan traktorlarni ishlab chiqish 
maqsadli hisoblanadi. 
Hozirgi  vaqtda  bevosita  ishlab  chiqarish  bilan  band    bo„lgan 
mashinasozlik  sanoati,  ko„proq  transport  mashinasozligi,  jumladan 
samalyotsozlik,  yengil  avtomobillar,  mikroavtobuslar  uchun  o„zida  
ehtiyoj qismlarni ishlab chiqishni joriy etish yaxshi natijalar keltiradi. 
O„zbekiston  hududlari  qurilish  materiallariga  juda  boy,  ulardan 
kelgusida  tejamkorlik  bilan  atroflicha,  oqilona  foydalansa  ijobiy 
natijalarni  yuzaga  keltiradi.  Qurilish  materiallari  orasida  marmar  eng 
ahamiyatlilardan  biri  hisoblanadi.  Hozirgi  vaqtda  undan  asosan  plita 
shaklda  foydalanish  yuqori  o„rinda.  Lekin  marmardan  juda  ko„plab 
mahsulotlar  ishlab  chiqarish    mumkin.  Bularga  stol,  stullar,  lali  va 
tarelkalar, tugmalar, har xil taqinchoqlar va boshqalarni kiritish mumkin. 
Albatta ularga sharqona bezaklar berilsa uning eksport salohiyati ortadi. 
Respublikaning  janubiy  tog„li  rayonlarida  kaliy  tuzining  katta 
zahiralari  bor.  Lekin  ularni  qayta  ishlab  chiqarish  amaliyotida 
qo„llanilgan emas. Vaholanki undan selitra tuzlari, kaliy o„g„itlari olish 
imkoniyatlari bor. 
Ma‟lumotlarga  ko„ra,  paxta  tolasini  30  foizdan  ortig„i  (2005  y.) 
respublikada  qayta  ishlab  chiqariladi.  Qolgan  qismidan  kamida  30-40 
foizini  yaqin  kelajakda  qayta  ishlanishi  uchun korxonalar  tashkil  etilsa, 
qanchadan-qancha ishsiz xotin-qizlar ish bilan ta‟minlanadi. Shoyi xom 
ashyosi  pilla  uchun  ham    shu  fikrni  keltirish  mumkin.  Birgina  atlas 
to„qishni oladigan bo„lsak, bu noyob mahsulot xotin-qizlarimizni asosiy 

---

 
 
177 
177 
milliy kiyimi hisoblanib  kelingan. Keyingi vaqtda uning iste‟moli juda 
kamaygan,  bu  yaxshi  natija  emas.  Shuning  uchun  milliy  kiyimlarga 
e‟tibor qaratila borib, ular reklamasini oshirish lozim. 
Mahalliy  sanoat  mahsulotlari  sifati  rang-barangligini  kengaytirish 
kerak.  Chunki  chetdan  keladigan  sayyohlar  ham  ko„proq  ularni  harid 
qiladilar.  
Oziq-ovqat sanoatini mahsulotlarini toza, mazali holatiga e‟tiborni 
qaratish kerak.