1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining

Oziq-ovqat  sanoati
.  Bugun  O„zbekiston  xalq  xo„jaligida  oziq-
ovqat sanoatining ulushi katta. Sanoatning  mazkur turi asosan  mahalliy 
xomashyoga tayanadi. Respublika yalpi sanoat mahsulotining salkam 13 
foizi oziq-ovqat sanoati hissasiga to„g„ri keladi. Tarmoq ko„p xil. Unda 
un  va  un  mahsulotlari,  sut,  go„sht,  yog„-moy  va  baliq  mahsulotlari, 
meva-sabzavot  va  konservalar,  uzum  va  meva  mahsulotlari,  spirtli 
ichimliklar,  tamaki,  chanqoqbosar  ichimliklar  va  boshqa  mahsulotlarni 
ishlab chiqarish yo„nalishlari yo„lga qo„yilgan. 
Hozirgi  vaqtda  barcha  viloyat  markazlari  va  yirik  shaharlarida 
go„sht  kombinatlari  ishlab  turibdi.  «O„z  go„sht»  kombinatlari  ishlab 
turibdi. «O„z go„sht sut sanoati» uyushmasi tarkibida 23 ta yirik go„sht 
kombinati,  go„sht  yetishtirishga  ixtisoslashgan  45  ta  xo„jalik,  viloyat 
tumanlarida  esa  bo„rdoqichilik  yo„nalishidagi  100  dan  ortiq  o„rta  va 
kichik  korxonalar  bor.  Ayniqsa  hozirgi  vaqtda  tadbirkorlar  tomonidan 
zamonaviy  texnologiya  bilan  jihozlangan  go„sht  mahsulotlari  ishlab 
chiqaradigan ko„pgina korxonalar qo„rilmoqda. 

---

 
 
175 
175 
O„zbekiston  sut  va  sut  mahsulotlari  ishlab  chiqaradigan  sanoat 
korxonalari  juda  ko„p.  Ularda  sut-qatiq,  sariyog„,  quruq  sut,  pishloq, 
brinza,  qaymoq,  muzqaymoq  kabi  mahsulotlar  ishlab  chiqariladi.  1995 
yilda tashkil qilingan birgina «O„zgo„shtsutsanoat» uyushmasi tarkibida 
37 ta sut korxonasi, 118 ta sut qabul qilish punkti faoliyat ko„rsatmoqda. 
Bu sohada  xususiy tadbirkorlik rivojlanib bormoqda. 
Oziq-ovqat  sanoati  yalpi  mahsulotining  40  foizini  beradi.  Bu 
tarmoqda paxta, shoyi ishlab chiqarish yetakchilik qiladi. Eng yirik yog„ 
ekstraksiya  zavodlari  Guliston,  Kosonsoy,  Farg„ona,  Qo„qon, 
Kattaqo„rg„on, Denov, Urganchdir. 
Respublikada un ishlab chiqarish rivojlangan bo„lib, sutkasiga 120 
t. dan 500 tonnagacha don tortadigan 20 dan ortiq korxona qurilgan. Shu 
asosda  non  ishlab  chiqarish  asosan  «  O„zdonmahsulot»  tarkibidadir. 
Unga 4 ta non ishlab chiqarish birlashmasi va 21 ta non zavodi qaraydi. 
Mamlakatda vino va aroq ishlab chiqarishga ixtisoslashgan sanoat 
korxonalarining  yillik  ishlab  chiqarish  quvvati  25  mln.  d/l  ga  teng. 
Tarmoqda  16 
ta  yirik 
korxona  bor.  Sohaga  ixtisoslashgan 
«Toshkentvino»  kombinati,  Toshkent  shampan  vinolari  zavodi, 
Samarqand    vino  va  Samarqand-  «Zarafshon»  vino  kombinatlari, 
Yangiyo„l,  Qo„qon,  Buxoro,  Shahrisabz,  Denov  va  boshqa  shaharlarda 
yirik  korxonalar  bor.  Resublikada  pivo  va  alkogolsiz  ichimliklar  ishlab 
chiqarish  ham  keng  rivojlantirilgan.  Bu  sohaga  ham  zamonaviy 
texnologiyalar  kirib  kelmoqda.  Misol  qilib,  Samarqand  shahridagi 
Chexiya  bilan  hamkorlikda  ishlab  chiqarilayotgan  «Pulsar»  pivo 
mahsuloltini aytish mumkin. 
Mamlakatda qand-shakar ishlab chiqarish ham  mavjud. Bu sohani 
xom  ashyosi  sifatida  qand  lavlagi  yetishtirish  ko„paytirilmoqda.  1995-
1997  yillarda  Turkiya  firmalari  bilan  hamkorlikda  Xorazm  viloyatining 
Xazorasp tumanida shakar zavodi qurildi. Zavod sutkasiga 3 ming tonna 
qand lavlagini qayta ishlash quvvatiga ega.  
Mamlakat oziq-ovqat sanoat korxonalarida 142,6 ming t. go„sht va 
go„sht  mahsulotlari,  213,4  ming  t.  sut  va  sut  mahsulotlari,  276  ming  t.  
o„simlik yog„i, 54,2 ming t. makaron mahsulotlari, 542,2 ming t. non va 
non mahsulotlari ishlab chiqarilmoqda. 
Oziq-  ovqat  sanoatining  mamlakatda  hududiy  joylanishida 
tafovutlar  mavjud.  Respublikamiz  sanoatida  Farg„ona  (13,0  foiz), 
Toshkent (11,8 foiz), Andijon (9,8 foiz) viloyatlarining salmog„i yuqori.