1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
12 
2-mavzu: BOZOR IQTISODIYOTI SHAROITIDA 
ISHLAB CHIQARISH KUCHLARINI 
JOYLASHTIRISHNING QONUNIYATLARI, 
 SHAKLLARI VA OMILLARI. 
              
                                 Reja: 
 
1.
 
Bozor iqtisodiyoti sharotida ishlab chiqarish kuchlarini  
  joylashtirish qonuniyatlari. 
2.
 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish kuchlarini  
   
 
joylashtirish shakllari. 
3.
 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish kuchlarini  
   
 
joylashtirish omillari. 
 
 
1. 
Bozor  iqtisodiyoti  sharotida  ishlab  chiqarish  kuchlarini 
joylashtirish qonuniyatlari. 
Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish va 
xududiy rivojlanish qonuniyatlariga quyidagilar kiradi: 
 
1.  Ishlab  chiqarishni  xududiy  oqilona  tashkil  etish  qonuniyati. 
Unga muvofiq: 
 
Ishlab  chiqarish  korxonalarini  ITT  ning  yutuqlari  asosida, 
iloji boricha manbalarga yaqin joylashtirish kerak. Masalan, suvni ko„p 
talab  qiladigan  tarmoqlarni  imkon  qadar  yirik  va  samarali  suv 
manbalariga yaqin joylashtirish maqsadga muvofiq; 
 
Mehanatni  ko„p  talab  qiluvchi  (sermehnat)  tarmoqlarni  esa 
mehant resurslari shakllangan markazlarga yaqinroq joylashtirish; 
 
Kundalik  iste‟mol  qilinuvchi  mahsulotlar  ishlab  chiqarish 
korxonalarini iste‟molchilarga yaqinroq joylashtirish kerak va h.k. lar. 
 
2. 
Ishlab 
chiqarishning 
hududiy 
ixtisoslashuvi 
va 
kooperatsiyalashuvi  qonuniyati.  Bunda  biron  bir  hudud  ichida 
ixtisoslashuv  va  korxonalar  o„rtasidagi  eng  takomillashgan  ishlab 
chiqarish  aloqalarini  o„rnatish  hamda  ularni  tashqi  iqtisodiy  aloqalarda 
keng ishtiroki ko„zda tutilgan. 
 
3.  Hududlarning  majmuali  rivojlanish  qonuniyati.  Hududning 
(respublika,  viloyat,  iqtisodiy  tuman)  kompleks  rivojlanishi  deganda, 
xo„jalikdagi  mutanosiblik,  ishlab  chiqarish  korxonalarining  mahalliy 
tabiiy  va  iqtisodiy  sharoitga  mosligi,  ixtisoslashgan  tarmoqlar, 
infratuzilmasini,  turli  ko„lamdagi  shaharlarning  rivojlanishi,  tabiiy 

---

 
13 
muhitni  muhofaza  qilish,  ularni  oqilona  foydalanish  va  hakozolar 
nazarda tutiladi. 
 
4.  Ishlab  chiqarishni  hududlarda  iloji  boricha  bir  me‟yorda 
joylashtirish  yoki  hududlarning  iqtisodiy  va  ijtimoiy  rivojlanishini 
tenglashtirish  qonuniyati.  Unga  ko„ra  respublikamiz  hududlarining 
iqtisodiy  rivojlanishini  bir-biriga  tenglashtirish,  ya‟ni  mamlakatimizda 
ishlab  chiqarish  kuchlarini  bir  me‟yorda  joylashtirib,  kelajakda  aholi 
turmush darajasini oshirish asosiy maqsad qilib olinadi. 
 
Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirishda yuqoridagi qonuniyatlar 
asosida  yondashilsa  xalq  xo„jaligining  barcha  tarmoqlarida  mehnat 
unumdorligi oshadi, iqtisodiy samaradorlikka erishiladi. 
 
2.