1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining

5.  Ichki  tafovutlari  va  tashqi  iqtisodiy  aloqalari.
  Yaponiyada 
ham iqtisodiy jihatdan yaxshi rivojlangan hududlar bilan bir qatorda hali 
yetarli darajada o„zlashtirilmagan rayonlar mavjud. 
Tinch  okean  sanoat  mintaqasi  iqtisodiy  jihatdan  eng  rivojlangan 
rayon  bo„lib  hisoblanadi.  Bu  mintaqa  Tokio  qo„ltig„idan  Osaka 
qo„ltig„iga  cho„ziladi.  Aslida  Tokaydo  megapolisini  tashkil  qilgan  bu 
hududning  relefi  nisbatan  tekis.  Bu  tekislik  Tinch  okeani  bo„ylab 
o„rtacha  15-66  km.li  tor  yo„nalishda  600  km.  dan  ortiq  masofaga 
cho„zilgan.  Yaponiyaning  asosiy  sanoat  rayoni  hisoblangan  bu  hudud 
mamlakat  umumiy  maydonining  1/3  qismini  tashkil  qiladi.  Unda 
mamlakat  aholisining  65  foizi  joylashgan.  Bu  rayonda  elektr 
energetikaning  70  foizi,  metallurgiya  mahsulotlarining  80  foizi, 
is‟temolga tayyor sanoat mahsulotlarining 85 foiziga yaqin qismi ishlab 
chiqariladi. 
Mamlaktning rivojlanishi darajasiga ko„ra ikkinchi rayoni Xonsyu 
orolining  janubiy  va  Kyusyu  orolining  shimoliy  qismidir.  Rayonda 
o„zining  rivojlanish  darajasiga  ko„ra  faqat  Kyusyu  sanoat 
aglomeratsiyasi  yuqori  darajada  rivojlangan  metallurgiya  va  og„ir 
mashinasozlik  sanoatlari  bilan  ajralib  turadi.  Yaponiyaning  uchunchi 
rayoni  Kyusyuning  janubiy  qismi  va  butun  Sikoku  hamda  Xokkaydo 
orollaridir.  Xokkaydo  eng  avvalo,  ko„mir  va  baliqni  qayta  ishlash 
sanoatlari  bilan  tanilgan  bo„lsa,  Sikoku  va  Kyusyu  hududlarida  qishloq 
xo„jaligining ahamiyati yuqori. 

---

 
92 
Tashqi  iqtisodiy  aloqalar  Yaponiya  iqtisodida  hayotiy  ahamiyatga 
ega.  Buning  sababi  mamlakat  iqtisodiyotining  ko„p  sohalari  deyarli 
butunlay  import  xomashyolarga  qarab  qolganligidir.  Yaponiya,  asosan, 
sanoat xomashyolarini import qiladi va iste‟molga tayyor mahsulotlarni 
eksportga chiqaradi. Ularga kemalar, avtomobillar, elektro-texnik asbob-
uskunalar, robotlar, kimyo mahsulotlari, baliq konservalari va boshqalar. 
Yaponiya jahonning juda ko„p  mamlakatlari bilan tashqi iqtisodiy 
aloqalarni olib boradi. Ular orasida eksportining 1/3 va importining 1/4 
qismi  AQSH  hissasiga  to„g„ri  keladi.  Yaoniyaning  O„zbekiston  
Respublikasi bilan tashqi iqtisodiy aloqalari ham rivojlanib bormoqda. U 
O„zbekiston  iqtisodiyotiga  tobora  ko„p  investitsiya  kiritmoqda.  Buxoro 
neftni  qayta  ishlash  zavodi  va  Sho„rtan  gazkimyo  kompleksini 
investitsiyalarshda  Yaponiya  faol  qatnashdi.  Yaponiyadan  texnologiya 
vositalari  O„zbekistongam  keltirilayotgan  bo„lsa,  O„zbekistondan 
Yaponiyaga  tobora  ko„p  paxta  va  pilla  tog„-kon,  metallurgiya  sanoati 
mahsulotlari, turli iste‟mol mahsulotlari eksport qilmoqda.