1 – mavzu: hfx fanining asosiy tushunchalari mohiyati

Baxtsiz hodisalar – erdagi yuz beradigan FV lar bilan bog’liq bo`lib biosferani, texnosferalarni 

buzilishiga, insonlarni halok bo`lishi yoki sog’ligini yo`qolishiga sabab bo`ladigan holatlardir. 

Favqulodda faziyatlar (FV) – bu ob`ekt va hudud yoki akvatoriyalarni FH dan keyingi holati 

bo`lib, bunda odamlarni hayoti va sog’ligiga tahdid soluvchi, aholi va iqtisodga moddiy zarar 

etkazilgan, tabiiy muhit buzilgan holatdir.  

Ma`lumki, favqulodda holatlar o`ziga xos xususiyatlar va aniqlanishlarga ega bo`lib, bu 

ko`rsatkichlar asosida favqulodda holatlarni ta`riflash mumkin bo`ladi. YUqorida 

ta`kidlanganidek, insonning har qanday faoliyatida patentsial xavf mavjud bo`ladi. 

Patentsial xavf  - bu yashirin kuchdir. Bu kuch amalga oshishi uchun, qandaydir sharoit 

yuzaga kelishi lozim. Patentsial xavfni reallikka olib keluvchi sharoit, baxtsiz hodisalarning 

sabablari deb tushuniladi. Sabablar ma`lum yoki noma`lum ko`rinishda bo`lishi va ular har 

doim ham mavjud bo`lmasligi mumkin. SHaxsga tahdid soluvchi xavflar dunyosi juda keng va u 

tinimsiz o`sib boradi. Ishlab chiqarishda, shaharda, maishiy sharoitda insonga bir vaqtda bir 

necha noxush omillar ta`sir qiladi. Ma`lum vaqtda ta`sir etuvchi zararli xavflar majmui «inson-

atrof muhit» sistemasining joriy holatiga bog’liq bo`ladi. Barcha xavflar qator belgilari bo`yicha 

klassifikatsiyalanadi (10.1.-jadval).  

 

---

 

325 

1-jadval