1- ma’ruza Mavzu: Respublikamizda neft va gaz konlarini mashina va mexanizmlarini ishlatishda asosiy talablar Reja

Neft uzatish nasoslari 
Neftchiqarilgandan so'ng, u quyidagi turdagi uskunalar yordamida quvurlar orqali 
pompalanadi: 
asosiy yo'nalish; 

---

ko'p fazali. 
Magistral qurilmalar yonilg'i mahsulotlarini magistral, texnik va yordamchi 
quvurlar bo'ylab olib o'tish uchun ishlatiladi. Ular tashiladigan suyuqliklarning yuqori 
o'tkazuvchan boshini ta'minlashga qodir. Bu qurilmalar mustahkam va ulardan 
foydalanish qulay. 
Ko'p fazali nasos neft mahsulotlarini faqat magistral quvur orqali o'tkazish uchun 
ishlatiladi. Uning asosiy qismlari ikki qismdan iborat: rotor va korpus. Ushbu nasoslar 
quyidagilar uchun ishlatiladi: 
teshikning og'ziga yukni kamaytirish; 
texnik jihozlar sonini kamaytirish; 
neft ishlab chiqarish jarayonida ajralib chiqadigan gazlardan oqilona foydalanish; 
uzoqdagi konlarni samarali ishlatish. 
Neft va neft mahsulotlarini quyish uchun mo'ljallangan nasoslar neft ishlab 
chiqarish jarayonlarida qo'llaniladi: burg'ulash ishlarida quduqlardan quduq suvini 
quyish va quduqqa qatlamli suyuqlik quyish. Bu nasoslar uch guruhga bo'linadi. Ba'zi 
turdagi nasoslar dala va magistral neft quvurlari orqali neftni quyish bosqichida 
qo'llaniladi. 
Loy nasoslari, qoida tariqasida, suyuq muhitlarni (loy, tsement, sho'r suv) quyish 
uchun ishlatiladigan porshenli va porshenli nasoslardir. Bu nasoslar neft va gaz 
quduqlarini yuvish va siqish operatsiyalari va ularni burg'ulash va ishlov berish 
jarayonida tsementlashda, shuningdek, neft ishlab chiqarishni rag'batlantirish uchun suv 
omboriga nasos quyish uchun ishlatiladi. 
Porshenli va porshenli nasoslar orasida loy nasoslari eng kuchli hisoblanadi, bu 
nasoslarni loyihalashda ishlatiladigan vites qutisi orqali oqimni tartibga solish usulini 
belgilaydi. Oziqlantirish bosqichma -bosqich tartibga solinadi. Shaxsiy nasoslarning 
konstruktsiyasi valf korpusining almashtiriladigan qismlari (turli diametrli laynerlar va 
porshenlar) yordamida oqimni o'zgartirish imkoniyatini beradi. Loy nasoslari, ijobiy 
siljish nasoslari, o'z -o'zidan ishga tushirish xususiyatiga ega, ammo tavsiflovchi jadval 
an'anaviy ravishda ushbu guruh nasoslarining assimilyatsiya qilish qobiliyatining ruxsat 
etilgan xususiyatini ko'rsatadi - ruxsat etilgan vakuumli assimilyatsiya boshi. 
Quduqdan qatlamli suyuqlikni quyish uchun nasoslar, yuqorida aytib o'tilganidek, 
quduqdan santrifüjli, quduqli vintli va so'rg'ichli nasoslarga bo'linadi. Santrifüj va vintli 
quduqli suv osti nasos agregatlari agregatlardan tashqari kabel liniyalari va er usti elektr 

---

qurilmalarini o'z ichiga olgan qurilmalarning bir qismidir. Qurilma va kabel liniyasi 
quvurlar ustidagi quduqqa tushiriladi. Er usti uskunalari transformator podstansiyasi va 
boshqaruv uskunalarini o'z ichiga oladi. Quduqdan so'rg'ichli nasoslar Amerika neft 
instituti standarti talablariga muvofiq ishlab chiqariladi (spetsifikatsiya II AX). 
Quduqqa qatlamli suyuqlikni quyish uchun nasoslar sirt va quduq nasoslari 
guruhi bilan ifodalanadi. Ko'rib chiqilayotgan sirt nasoslari CNS tipidagi gorizontal 
markazdan qochma ko'p bosqichli qismli nasoslardir. Bu nasoslar guruhiga loy nasoslari 
ham kiradi. Qatlamga suyuqlikni quyish uchun EDS tipidagi quduqli suv osti nasos 
agregatlari quduqlardan suyuqlik quyish uchun nasos agregatlariga o'xshash. Suyuqlik 
quyish uchun ETNA turidagi yarim suv osti nasos agregatlari ishlatiladi, bunda elektr 
dvigatel quduq boshidagi yuzaga o'rnatiladi. 
Nazorat savollari 
 
1. Neft va gaz konlarini mashina va mexanizmlarini ishlatishda asosiy talablar 
2. Nasos va nasos agregatlarining turlari to’grisida nimalarni bilasiz? 
3. Nefni haydash jihozlari umumiy sinflanishi 
4. Parrakli nasoslarning tavsifi 
5. Diafragmali nasoslarning tavsifi
Vintli nasoslarning tavsifi