1 – Ma‘ruza. Kirish. Ishlab chiqarish jarayonlarining asosiy energetik ko’rsatkichlari. Reja

1 – Ma‘ruza. Kirish. Ishlab chiqarish jarayonlarining asosiy energetik ko’rsatkichlari.


Reja:

1. 
   Kirish
   
2. 
   Ishlab chiqarish jarayonlarining tasnifi.
   
3. 
   Olovli texnik jarayonlarning foydali ish koeffisiyenti.
   
4. 
   Ikkilamchi energiya manbalaridan foydalanishning asosiy yo’nalishlari.
   

Tayanch iboralar: ishlab chiqarish jarayonlari, «haroratlar darajasi», modda, eritish, parchalash, texnologik jarayon, energiya, (shlak) toshqol.
Adabiyotlar: 1, 2, 3, 4, 5.

1. 
   Kirish
   

Barcha sanoat korxonalarida ikkilamchi energetik manbalardan (IEM) foydalanish muammosi asosan ikkinchi jahon urushidan keyin yuzaga keldi. Bu davrga kelib qator mamlakatlarni qudrati yuksak darajaga erishgan edi. Ikkilamchi energetik manbalardan foydalanish bo’yicha, ayniqsa metallurgiya sanoatida dastlabki sezilarli va katta amaliy natijalarga erishildi. Metallurgiya sanoatida yana bir eng muhim yo’nalish bo’yicha, ya‘ni energotexnologik kombinatsiyalash soxasida katta yutuqlarga erishildi. Issiqlikdan foydalanuvchi juda ko’p qurilmalar 300 S – 1700 S darajali chiqindi maxsulotlarini atrof – muhitga tashlab ishlaydilar. Ularning foydali ish koeffisiyenti 10 – 35 %, shuning uchun yo’qotilayotgan ko’p miqdordagi issiqlikning 65 – 90 % ini boshqa texnologik jarayonlarda foydalanish katta ahamiyatga ega. Oddiy xisoblar shuni ko’rsatadiki, bu kabi masalalarni tug’ri xal etish mamlakat miqyosida yoqilg’i sarfini kamida ikki barobar kamaytirish imkonini beradi. Xalq xo’jaligining turli soxalaridagi chiqindi ikkilamchi energiya resurslari texnik – iqtisodiy shartlarga xamda talablarga ko’ra ajratiladi va shularga asosan ulardan foydalanish yo’llari keltirilgan. Sanoat korxonalaridagi ikkilamchi energiya turlari ichida issiqlik energiyasi resurslari asosiy o’rinni egallab, deyarli barcha jarayonlarning chiqindisi sifatida namoyon bo’ladi. Sanoat korxonalari energetik balanslarini o’rganib chiqilganda, chiqindi issiqlik energiyasining salmog’i katta bo’lib, undan imkon qadar unumli foydalanishni taqozo etadi. Past haroratli ikkilamchi issiqlik manbalarga nisbatan kam samara bersa xam, barcha jarayonlarning chiqindisi sifatida keng tarqalgandir.