1 – ma’ruza ijtimoiy ekologiya fani reja

SHo‘rlanish  deb

  tuproqning  o‘simliklar  o‘sadigan  yuqori 

qatlamlarida  (2  metrgacha)  ekinlar  va  boshqa  organizmlarga  zarali  bo‘lgan  oson 

eruvchan tuzlarning m’yoridan ortiqcha to‘planishiga aytiladi.  

Tuproqning  ikki  xil  sho‘rlanishi  mavjud: 

birlamchi

  sho‘rlanish,  ya’ni  tuproq 

hosil  qiluvchi  tog‘  jinsi  tarkibidagi  tuzlar  hisobiga  va 

ikkilamchi

  sho‘rlanish  – 

qishloq xo‘jalik ekinlarini sug‘orish jarayonida er osti suv sathining ko‘tarilishi va 

uni bug‘lanishi natijasida hamda sho‘rrok suv bilan sug‘orish natijasida yuz beradi. 

Tuproqning 

botqoqlanishi 

asosan  agrotexnika  qoidalariga  to‘lik  rioya 

qilinmasligi va zovurlarning yuqori samaradorlik bilan ishlamasligi natijasida yuz 

beradi. 

Tuproqning

 ifloslanishi

 deganda tuproqka antropogen faoliyatlar tufayli turli 

yot  modda  va  jinslarning,  patogen  organizmlar  va  oqova  suvlarning  qo‘shilishi 

oqibatida  uning  hususiyatlarining  yomonlashuvi,  sifatining  buzilishi  va 

unumdorligining  pasayib  ketishi  kabi  kompleks  salbiy  jarayonlar  tushuniladi.  Bu 

jarayonlarining  ekologik  jihati  shundaki,  ifloslanish  oqibatida  tuproqlarning 

biosferadagi  asosiy  funksiyalari  izdan  chiqadi  va  bunday  tuproqlar  o‘zi  atrof-

muhitni ifloslovchi manbaga aylanib qoladi. 

          Tuproqni  muhofaza  qilish.  Tuproq  eroziyasi  va  deflyasiyasining  oldini