1- laboratoriya mashg`uloti. Mavzu: Texnika xavfsizligi va kimyo laboratoriyalarida ishlash qoidalari. Qo‘llaniladigan asbob va idishlar. Tarozida tortish

2.Tortish qoidalari.

Tarozida tortiladigan moddalarni (idishlarda) va tarozi toshlarini pallalarga qo‘yish vaqtida tarozini muvozanatini berkitib turish kerak.

Texnik-kimyoviy tarozilarda qattiq moddalar soat shishasida, byuretkalarda, tigellarda va qog‘oz varaqchalarida tortiladi. Suyuqliklar byuksda yoki kimyoviy stakanchalarda tortiladi (rasm 33).

Rasm. 33. Tortish uchun idishlar: I–soat shishasi; II- va III-byukslar; IV-tigel.	Rasm. 34. Eksikator.

Qizdirilgan tigel yoki kosachalar tortishdan oldin eksikatorda xona haroratigacha sovutiladi. (taxminan 15-daqiqa).

Tarozida tortishda chap pallasiga tortilayotgan modda (yoki buyum), o‘ng pallasiga penset bilan toshlar qo‘yiladi. Tortilayotgan moddani taxminiy og‘irligiga qarab toshlar qo‘yiladi. Tarozi strelkasini ikki tomonga bir xil birlikda og‘ishigacha toshlar qo‘yiladi. So‘ng toshlarni, miqdori grammlarda, o‘ndan bir, yuzdan bir grammlarda laboratoriya jurnaliga yoziladi va tortilgan moddani massasi 0,01 g aniqlikda yoziladi.

Yuz grammlargacha bo‘lgan toshlar o‘nlik tizimida tanlangan (D.I.Mendeleev taklif qilgan):

Grammlar		50,00	20,00	20,00	10,00
		5,00	2,00	2,00	1,00
Gramm ulushlari		0,50	0,20	0,20	0,10
		0,05	0,02	0,02	0,01

Bu tartib xoxlagan massani 0,01 dan 111,10 grammgacha (0,01 g aniqlikda) tortish imkoniyatini beradi.

Ma’lum tajribaga kerakli tortish jarayonini bir tarozida va bir xil toshlarda bajarish kerak.

Tortish tugagandan so‘ng toshlarni maxsus qutichaga va o‘z o‘rinlariga qisqich bilan joylashtiriladi. Ish tugaganndan so‘ng tarozi va toshlarni to‘la tartibga keltirish lozim.