1 – Laboratoriya ishi frontal tajriba ishi fizikaviy kattaliklarni o’lchash va xatoliklarni hisoblash

Oddiy o’lchov asboblarida o’lchash usulini o’rganish

Kerakli asboblar: shtangensirkul, mikrometr va o’lchanadigan jismlar (xalqa, parallelopiped).

Ishninig maqsadi: bevosita, bilvosita o’lchashdagi absolyut va nisbiy xatoliklarni hisoblashni, shtangensirkul va mikrometrdan to’g’ri foydalanishni o’rganish.



Shtangensirkul – asosan bir uchida oyoqchasi (A, B) bo’lgan va eng kichik bo’lakchasini aniqlik darajasi bo’lgan asosiy shkala, u bo’ylab harakatlana oladigan V, D oyoqchaga ega bo’lgan C noniusdan tashkil topgan. Shtangensirkul yordamida jismlarni o’lchashni 0,1 mm-dan, 0,025 mm- gacha aniqlikda o’lchash mumkin. O’lchanishi kerak bo’lgan jism, B-D oyoqlar orasiga E vint yordamida mahkamlanadi. A, V oyoqchalar esa, ichki chiziqli kattaliklar (truba diametrlari) ni o’lchashda qo’llaniladi. Hisoblash quyidagicha bajariladi:

bu yerda – asosiy shkalani eng kichik bo’lakchasi qiymati mm hisobida.

- asosiy shkaladagi bo’lakchalar soni.

n - noniusdagi bo’lakchalarning umumiy soni.

k - asosiy shkaladagi bo’lakchalar bilan ustma–ust tushgan nonius shkalasining nomeri.