1- labaratoriya ishi (4-soat) mavzu: G‘O‘zadan olinadigan mahsulotlar

8.2-rasm. 1VPU tola tozalagich sxemasi
1 - qabul qilish bo‘qizi; 2 - tolani arraga ilashtiruvchi cho‘tka; 3 - jalyuzali panjara; 4 - chiqindilar kamerasi; 5 - qobirqali panjara; 6 - arrali silindr; 7 - ajratuvchi pichoq; 8 - olib ketish bo‘g‘izi.


Quyidagi jadvalda 1VP va 1VPU rusumli tola tozalash uskunalarining texnik va texnologk ko‘rsatkichlari keltirilgan.
8.1-jadval

Ko‘rsatgich nomi	Ko‘rsatkich miqdori
	1VPU	1VP
Tola bo‘yicha ish unumdorligi, kg/s Tozalash samaradorligi, % birinchi navlarda past navlarda CHiqindilar toladorligi, % jumladan, erkin tola Dvigatelning o‘rnatilgan quvvati, kVt Arrali silindr diametri, mm Aylanish tezligi, rad/s (r/min) arrali silindrniki Arralar oraliqi qistirmasining diametri, mm: birinchi arrali silindrni ikkinchi arrali silindrni uchinchi arrali silindrni qistirgichlar qalinligi, mm Tola tozalagichga kiraverishda havo bosimi Pa yoki N/m^2(mm.suv) Kondensordan oldingi havo siyrakligi Pa yoki N/m^2 (mm.suv) Ishchi organlar oraliqidagi tirqishlar va kengliklar, mm: arra tishlari va kolosnik ishchi qirrasi orasidagi arrali silindr va uzish pichoqi orasidagi kolosniklar ishchi qirralari orasi cho‘tka bilan kolosnikni ishchi qirrasi orasida tekis yo‘naltirish cho‘tkasi bilan arrali silindr orasida	2000 25-30 30-35 25 gacha 5,5 310 151,76 (1450) 190 - - 6 (5-7) 300-400 (30-40) 3±0,5 3-5 45 45 2	2000 30-40 40-60 30 gacha 16,5 310 151,76 (1450) 190 250 280 6 50-70 (5-7) 300-400 (30-40) 3±0,5 3-5 45 45 2

Uzun tolali paxta navlarining tolasini tozalash uchun valikli jinli paxta tozalash korxonalarida VT, VTM va ON-6-3 tipidagi tola tozalagichlar qo‘llaniladi.
VT rusumli tola tozalagich keyinchalik takomillashtirilgan va VTM rusumda chiqarila boshlangan (8.3-rasm). Uni modernizasiyalash to‘qri burchakli (qaldirg‘och dumi) tipidagi plastinkali barabanlarini navbatma-navbat o‘rnatiladigan pichoqli tipidagi qoziqli va yumaloq kolosniklar tegishlicha oraliq bilan o‘rnatiladigan trapesiyasimonlarga, tezlik rejimlari va paxta xom-ashyosi aerodinamik ta’minlagichi 1RX dan olingan barabanlarga almashtirishdan iborat edi.
VTM rusumli tola tozalagich qatorli valikli jinlardan chiqqan qo‘l terim hamda uskuna terim tolalarni tozalash uchun ishlatiladi. VTM rusumli tola tozalagichlarning ishlashi quyidagicha bo‘ladi, galma gal vertikal qo‘yilgan pichoqli va qoziqchali barabanlar yordamida tola aylantirilib, atrofiga joylashgan. Qobirg‘alarga urib olib o‘tiladi, buning natijasida toladagi has-cho‘p aralashmalar ajralib pastga sirgalib tushib ketadi.
Tola tozalagichning yuqori qismida arrali va tituvchi barabanlar joylashgan bo‘lib, ular tolani titadi, hamda yopiq qopqoq vazifasini o‘taydi. Ularning ustiga qopqog‘i bilan ajratuvchi bo‘linma o‘rnatilgan. Tituvchi barabanlar ustiga havodan ajratuvchi bo‘linma qo‘yilgan. Bu bo‘linma g‘obirg‘alardan iborat bo‘lib, ular yuqorida ajralgan xas-cho‘plarning pastki qobirg‘alariga yopishishini oldini oladi. Tozalash bo‘limidan pastga iflosliklarni tola tozalagichdan olib chiqib ketish uchun vintli shnek o‘rnatilgan. Tola yo‘nalgichdan inersiya yordamida tola ajratkich bo‘linmasiga tushib titkich barabanining ta’siriga tushadi.
Barabanlar esa, bir-biriga qarab har xil chiziqli tezlikda aylanib tolani titib tozalash bo‘limiga o‘tkazadi, u erda pichoqli va qoziqchali barabanlar yordamida qobirqalarga urib o‘tkazadi.
Tola uskunadan pastga tushayotganda o‘ng tomondagi qobirqalarga, yuqoriga ko‘tarilayotganda chap tomondagi qobirqalarga uriladi. Undan so‘ng tola arrali baraban bilan ilib olinib ajratuvchi bo‘linmaga o‘tkaziladi. havo yordamida tola ajratuvchiga o‘tadi va ajraladi. Chiqindilar esa, chiqindilar yiquvchi bo‘linmaga yiqilib, uskunadan shnek yordamida olib chiqiladi.