1- bob. Moddiy nuqta kinematikasi

3.05 Atom fizikasi va atom hodisalari

(ma�ruza-36 soat)

Kirish. Atom, molekula va yadro hodisalari. Mikrodunyo qonunlarining o�ziga xos xususiyatlari. Atom to�g�risidagi tushunchalarning rivojlanishi. Atom va molekulalar. Atomlarning davriylik xossalari (4 s).

Atom spektridagi qonuniyatlar va kombinatsion prinsip. Elementar elektr zaryadi to�g�risida tushuncha va elektronning kashf etilishi (2 s).

Atomning yadroviy modeli. Atom yadrosining zaryadi, massasi, ularni tajriba usuli bilan aniqlash. Kvant tushunchasini rivojlanishi. Modda va nurlanish. Energiyani kvantlash. Yutilish va chiqarish nurlanishining diskretligi (4 s).

Kvant nurlanish chastotalari va statsionar holatlar uchun Bor postulatlari. Frank-Gers tajribalari. Kombinatsion prinsip va uning fizik mohiyati tahlili. Bor atomining modeli. Moslik prinsipi va uni vodorod atomi uchun qo�llash. Aylanaviy orbitalar va ularni xarakteristikalari. Bor-Zommerfeld kvantlash qoidasi. Atomlarning magnit xossalari. Shtern va Gerlax tajribalari (4 s).

Korpuskulyar-to�lqin dualizmi. Nurlanishning korpuskulyar xossalari. Lui-de-Broyl gipotezasi. Elektronlar, atom molekulalari va neytronlarni difraksiyasi (4 s).

Atom sistemalarini kvanto-mexanik nuqtai-nazardan tushuntirish. Kvant holatlari tushunchasi va shu holatlarni to�lqin funksiyasi bilan tushuntirish. To�lqin funksiyasining extimollik interferensiyasi (2 s).

Kvant mexanikasi va klassik mexanika harakatlarni tushuntirishdagi farqlari. Superpozitsiya prinsipi. Noaniqliklar munosabati. Shryodinger tenglamasi. Tanlash qoidasi va matritsa elementlari (4 s).

Kvant mexanikasida oddiy bir o�lchovli masalalar. Potensial o�ra va garmonik ossillyator. Tunnel hodisasi. Energiya satxlari (2 s).

Aynan bir xil zarralar sistemasining kvant mexanikasi. Simmetrik va antisimmetrik to�lqin funksiyalari. Bozon va Fermionlar. Fermi-Dirak taqsimoti. Pauli prinsipi (4 s).

Vodorod atomi. Elektronning kvant sonlari va energetik satxlar (2 s).

To�lqin funksiyasi va extimollik zichligining taqsimoti. Atom spektrlari. Spin-orbital o�zaro ta�sirlashuv va nozik tuzilish. O�ta nozik tuzilish (2 s).

Ko�p elektronli atomlar. Kvant sonlari bilan ayrim elektronlarning xususiyatlarini atroflicha izoxlash. Pauli prinsipining tatbiqi. Atom elektron qobiqlari. Mendeleev elementlar sistemasining davriy qonuni, fizik ma�nosi. Ko�p elektronli atomlardagi elektronlarning o�zaro ta�siri. Moslashuv maydoni to�g�risida tushuncha. Geliy atomining energetik sathlari va spektrlari. Xund qoidasi (4 s).

Molekulalar xarakatining turlari, elektron qobiqlar va ximik bog�lanishlar. Ikki va ko�p atomli molekulalar (2 s).

Tashqi maydondagi atomlar va molekulalar. Zeeman, Pashen va Pfund hodisalari. Magnit rezonansi va uni tekshirish. Elektron paramagnit rezonansi, yadro magnit rezonansi. Atom va molekulalar qutblanishi. Shtark effekti. Elektrik rezonans (4 s).

Qattiq jism kvant xossalari. Zonalarning hosil bo�lishi. Kristallardagi qo�zg�atilgan elektron holatlar. Eksitonlar to�g�risida tushuncha. Gaz va plazmalarda elementar hodisalar. Qo�zg�alish hodisalari (4 s).

Adabiyotlar:

1. Shpolskiy E.V. Atomnaya fizika. 1-2 tom., Moskva., Nauka., 1983 g.

2. Bekjonov R.B., Axmadjonov B., Atom fizikasi. Toshkent., �O�qituvchi�., 1979 y.

3. Sivuxin D.V. Ob��y kurs fiziki. Atomnaya i yadernaya fizika., 1- tom., Moskva., �Nauka�., 1976 g.

Tuzuvchi: dotsent Abdurahimov A.A