1 – amaliy mashg'ulot mavzusi: O`zbek tilining axborot – kompyuter uslubini yaratish me’zonlari

Toshkent viloyati

Chirchiq Davlat Pedagogika Instituti

Sirtqi bo`lim Tarix va tillar fakulteti

O`zbek tili va adabiyoti yo`nalishi

18 / 2 – guruh talabasi

Ayxodjayeva Maftuna

1 – amaliy mashg'ulot mavzusi:

O`zbek tilining axborot – kompyuter uslubini yaratish me’zonlari

“Xulosalash” (Rezyume, Veer) metodi

Metodning maqsadi: Bu metod murakkab, ko`ptarmoqli, mumkin qadar, muammoli xarakteridagi mavzularni o`rganishga qaratilgan. Metodning mohiyati shundan iboratki, bunda mavzuning turli tarmoqlari bo`yicha bir xil axborot beriladi va ayni paytda, ularning har biri alohida aspektlarda muhokama etiladi. Masalan, muammo ijobiy va salbiy tomonlari, afzallik, fazilat va kamchiliklari, foyda va zararlari bo`yicha o`rganiladi. Bu interfaol metod tanqidiy, tahliliy, aniq mantiqiy fikrlashni muvaffaqiyatli rivojlantirishga hamda o`quvchilarning mustaqil g`oyalari, fikrlarini yozma va og`zaki shaklda tizimli bayon etish, himoya qilishga imkoniyat yaratadi. “Xulosalash” metodidan ma’ruza mashg`ulotlarida individual va juftliklardagi ish shaklida, amaliy va seminar mashg`ulotlarida kichik guruhlardagi ish shaklida mavzu yuzasidan bilimlarni mustahkamlash, tahlili qilish va taqqoslash maqsadida foydalanish mumkin.
Metodni amalga oshirish tartibi:
Guruhni 3 guruhga bo`lib olamiz:

• 
  Avtomatik tarjimon
  
• 
  Mashinali tarjimon
  
• 
  Tarjimon dastur
  

Ularga beriladigan tarqatma materiallari

• 
  Kompyuter lingvistikasining asosiy yo‘nalishlari to`g`risida ma’lumot bering.
  
• 
  Avtomatik tarjima. Avtomatik tarjima yo‘nalishining tarixi. Tarjimon dasturlar haqida nimalarni bilasiz?
  
• 
  Avtomatik tarjima yo‘nalishining zamonaviy holati va istiqboli. Ma’lumotlar bazasini yaratish ni tushuntirib bering.
  

Kompyuter lingvistikasi

Avtomatik tarjimon

2 – Topshiriq.

Kompyuter lug’atlarining ma’lumotlar bazasi sifatidagi ahamiyati.

Nashr holidagi lug’atlar		Elektron lug’atlar			Kompyuter lug’atlar
Adabiyotga oid atamashunoslik lug’ati		Google translation			English-uzbek dictionary
Afzalligi	Kamchiligi	Afzalligi	Kamchiligi	Afzalligi		Kamchiligi
Internet tarmoqlarisiz foydalansa bo’ladi, chunki lug’atdan biror so’z qidirsak va uni topsak inson xotirasiga ko’z orqali muhrlanadi. Bir martada sotib olib ancha vaqt ishlatsa bo`ladi.	Yo’llarda, darslarda ko’tarib yurish noqulaylik tug’diradi. So’zlarni topish bir muncha vaqtni oladi. Qo’lda ko’tarib Yurganda yo’qotib qo’yish mumkin.	Bu lug’at juda ham qulay, tez ishlaydi, qidiruvchidan ortiqcha vaqt ham, talab qilmaydi sumkaga solib ham yurmaysiz, yo’qotib ham qo’ymaysiz. Internetingizda xisobida megabayt bo’lsa ishlayveradi.	Bu lug’atdan faqat internet orqali foydalansa bo’ladi chunki xisobingizda pul ya’ni megabayt bo’lsa ishlaydi va bu cho`ntakka zarar. Ba’zi gaplarni topish juda ham qiyin, topgan taqdirda ham ma’no jihatdan to’g’ri kelmaydi.	Chet tilini o’rganayot ganlar uchun bu lug’at juda qulaydir. Pul talab qilmaydi. Tilimizga kirib kelayotgan yangi so’zlar ham mavjud. Tilimiz kelishmagan va aytolmagan so’zlar talaffuzuni ham gapirishni o’rgatadi.		Ba’zi so’zlar kiritilmagan bo’ladi. Ikkala tarfdan ham. Qidiruv berganda topilmaydi. Topilgan so’zlarni eslab qolish qiyin bo’ladi, chunki baribir kitobo’rnini bosmaydi.