Параметрлар
|
Талабалик гувоҳномаси рақамининг охиридан
битта олдинги рақами
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
λ, м
|
1
|
5
|
10
|
15
|
20
|
25
|
30
|
35
|
40
|
45
|
G1
|
50
|
45
|
40
|
35
|
30
|
25
|
20
|
15
|
10
|
5
|
|
Талабалик гувоҳномаси рақамининг охирги рақами
|
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
r1, км
|
5
|
10
|
15
|
20
|
25
|
30
|
35
|
40
|
45
|
50
|
G2
|
100
|
90
|
80
|
70
|
60
|
50
|
40
|
30
|
20
|
10
|
1.2- жадвал
r1/ r2
|
r1
|
Йўналган антенналар
L
|
Йўналмаган антенналар
L
|
λi / λ
|
λ
|
Йўналган антенналар
L
|
Йўналмаган антенналар
L
|
-
|
км
|
|
дБ
|
|
дБ
|
-
|
м
|
|
дБ
|
|
дБ
|
0,5
|
|
|
|
|
|
0,5
|
|
|
|
|
|
1,0
|
|
|
|
|
|
1,0
|
|
|
|
|
|
1,5
|
|
|
|
|
|
1,5
|
|
|
|
|
|
2,0
|
|
|
|
|
|
2,0
|
|
|
|
|
|
2,5
|
|
|
|
|
|
2,5
|
|
|
|
|
|
3,0
|
|
|
|
|
|
3,0
|
|
|
|
|
|
3,5
|
|
|
|
|
|
3,5
|
|
|
|
|
|
4,0
|
|
|
|
|
|
4,0
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Назорат саволлари
Узатишдаги йўқотилишлар тушунчасининг таърифини ва хисоблаш тенгламалари.ни келтиринг.
1 - турдаги радиолинияларнинг таркибий схемаларини чизинг.
2 - турдаги радиолинияларнинг таркибий схемаларини чизинг.
Узатишдаги йўқотилишларнинг қийматига тўлқин узунлиги, масофа ва антеннанинг йўналганлик хоссаларининг кўрсатадиган таъсири ҳақида маълумот беринг.
Электромагнит энергиянинг эркин фазо бўйлаб узатилишдаги йўқотилишлар қандай изоҳланади?
2 – АМАЛИЙ ТОПШИРИҚ
КЎТАРИЛГАН АНТЕННАЛАРДА УҚТ ТРАССАСИНИ ҲИСОБЛАШ
Ишдан мақсад:
- берилган диапазондаги радиотўлқинларнинг ёритилган, ярим соя ва соя зоналарда тарқалишининг асосий қонуниятлари ўзлаштириш;
- УҚТ радиотрассаларниг ҳисоблаш кўникмаларини ҳосил қилиш.
Услубий кўрсатмалар
Масалани ечишга киришишдан аввал [1, §2.2, 2.7, 3.5], ёки [2, §3.3, 3.4, 3.5] ларни ўқиб чиқиш тавсия этилади..
Ултрақисқа диапазондаги ер тўлқинларидан (метрли, дециметрли, сантиметрли) радиорелейли алоқада ва радиотелевизион эшиттиришда кенг фойдаланилади. Физик нуқтаи назардан ер радиотўлқинларининг тарқалиш механизми анча мураккаб бўлганлиги сабабли унинг математик тахлили ҳам анча мураккаб. Лекин бир қатор муҳим амалий масалаларни ечишда баъзи соддалаштиришларга йўл қўйилади. Масалан:
- атмосфера ютилишларсиз муҳит деб ҳисобланади;
- ер юзаси силлиқ ва бир жинсли деб ҳисобланади;
- антенналар баландга кўтарилган деб ҳисобланади (бунда антеннанинг кўтарилиш баландлиги тўлқин узунлигидан жуда катта h>>λ, электр таъминот эса нурлатмайдиган фидер орқали амалга оширилади).
Ер радиотўлқинлари тарқалиши физик хусусиятларига кўра радиотрасса учта зонага бўлинади: ёритилган, ярим соя ва соя. Бу зоналар чегаралари узатувчи ва қабул қилувчи антенналар орасидаги тўғридан-тўғри кўриш масофасига (r0) боғлиқ бўлиб, қуйидаги чегараларда аниқланади:
ёритилган зона r ≤ 0,8r0 ;
ярим соя зона 0,8r0 < r < 1,2r ;
соя зона r ≥ 1,2r0 ;
Тропосферанинг ҳолати берилган вертикал тропосфера синиши коэффициенти индексининг градиенти - dN/dh орқали ҳисобланади. Ундан Ернинг эквивалент радиуси г ни ҳисоблашда фойдаланилади.
Узатувчи антеннадан унча узоқ бўлмаган масофаларда (r ≤ 0,2r0) Ернинг сферик хусусиятларини ҳисобга олмаган ҳолдаунинг юзасини текис деб ҳисоблаш мумкин. Ёритилган зонадаги Ернинг сферик хусусиятлари ҳисоблаш тенгламалари узатувчи антеннанинг ўрнатилган баландлиги - h’1 ва қабул қилувчи антенна ўрнатилган баландлиги - h’2 ларнинг қийматларини эътиборга олган ҳолда амалга оширилади.
Соя зонада майдоннинг сўниши экспоненциал қонунга мувофиқ тез кечади. Кўпгина амалий ҳолатларда УҚТ диапазонида майдон кучланганлигини тақрибий ҳисоблашга йўл қўйилади..
Таъминловчи фидердаги йўқотишлар ва йўналганлик диаграммасининг нотекислигини ҳисобга олган ҳолда узатувчи қурилманинг нурлатувчи эффектив қувватини қуйидаги формула ёрдамида аниқлаш мумкин:
,
бу ерда, ,
РI - узатувчи қурилма қуввати, кВт;
G1 – узатувчи антеннанинг кучайтириш коэффициенти, дБ;
- таъминловчи фидердаги сусайиш, дБ;
ξ=1,5 дБ – горизонтал текисликдаги антенна йўналганлик диаграммаси нотекислиги учун заҳира, дБ.
Масала
PI қувватга эга телевизион узатиш қурилмаси f частотали тасвир ташувчи сигнални нурлатмоқда. Узатиш қурилмаси сусайиш коэффициенти α1=0,0043 дБ/м га тенг бўлган фидер орқали узатувчи антеннага уланган. Узатувчи антенна горизонтал қутбланган радиотўлқинни нурлатмоқда.
Берилган: узатиш антеннасининг кучайтириш коэффициенти - G1, тропосфера синдирирувчанлик коэффициенти индексининг вертикал градиенти - dN/dh, ўрта ҳисобдаги юза қопламаси ҳамда узатувчи ва -қабул қилувчи антенналарнинг баландликлар - h1, h2.
2.1- жадвалдаги вариантлардан фойдаланиб, қуйидагиларни ҳисоблаш талаб этилади:
1. Эффектив нурланаётган қувватни, кВт да.
2. Тўғридан-тўғри кўриш масофаси r0 ни, ёритилган, ярим соя ва соя зоналарининг чегараларини.
3. Майдон кучланганлигининг дастлабки 3 та максимум ва 3 та минимум қийматларига мос келган масофаларни, ҳамда шу нуқталардаги сусайиш кўпайтувчиси ва майдон кучланганликлари қийматларини. Ҳисоблашлар Ернинг ясси юзали ҳолати учун олиб борилсин.
4. Майдон кучланганлигининг дастлабки максимум нуқтасидан 0,8r0 нуқтасигача бўлган масофа оралиғида ётувчи 4-5 та нуқталардаги қийматларини.
5. Майдон кучланганлигининг r0 нуқтадаги қийматини.
6. Майдон кучланганлигининг r = 1,2r0 ва 1,4r0 нуқталардаги қийматларини.
7. Ҳисоблаш натижаларини жадвалларга киритинг. Наъмуна сифатида 2.2 ва 2.3- жадвалларни олишингиз мумкин.
8. Олинган натижалар асосида Е, дБ = f (r) боғлиқлик графикги қурилсин.
9. Олиб борилган ҳисоблашлар асосида хулосалар чиқарилсин.
2.1- жадвал
Топшириқ учун вариантлар жадвали
Параметрлар
|
Талабалик гувоҳномасининг охиргидан битта олдинги рақами
|
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
ТВ кан.№
|
1
|
3
|
5
|
7
|
9
|
11
|
25
|
30
|
35
|
40
|
f, МГц
|
49,75
|
77,25
|
93,25
|
183,25
|
199,25
|
215,25
|
503,25
|
543,25
|
582,25
|
623,25
|
G1, дБ
|
7,8
|
7,8
|
7,8
|
9,0
|
9,0
|
9,0
|
14,8
|
14,8
|
14,8
|
14,8
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |