0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Stavka foizi qancha ko‘p bo‘lsa va daromadni olish muddati qancha kech bo‘lsa, uning hozirgi vaqtdagi diskont qiymati shuncha kam bo‘ladi. Yuqoridagi nazariy fikr asosida kapitaldan keladigan daromadning diskont qiymatlarini hisoblash quyidagi o‘quv mashqlari yordamida batafsil yoritiladi.

1. 
   Mashq.
   
2. 
   jadvaldan qo‘yidagi ma’lumot berilgan:
   

Ko'rsatkichlar	Daromad turi	Yillar
		joriy	1 -yil	2-yil
Diskont qiymati yillar bo'yicha, doll.	A	100	100	0
	В	20	100	100
Stavka foizlari (R)	-	0,05	0.10	0,15
Diskont qiymati	A	105	10	0
	В	15	10	15

Shu ma’lumotlar asosida qo'yidagilarni toping:

1. 
   Berilgan daromadlarning qaysi biri sizga ma’qul keladi? Javob stavka foizlarga bog‘liq.
   
2. 
   Stavka foizi 5,10,15% boigandagi ikki xil daromadning diskont qiymatini topib, jadvalni to‘ldiramiz (oxirgi qator - A,B).
   

2. 
   Mashq. Faraz qilamizki, sizga 10000 dollar meros qilib qoldirildi. Siz yil mobaynida bir xil darajada shu mablag‘dan daromad ol- moqchisiz. Qandaydir sug‘urta kompaniyasi yiliga shu mablag‘dan 5 foiz foyda beridigan ANNUITET bermoqchi.
   

Qabul qilingan usullar asosida Siz toping:

1. 
   Sizning har yilgi daromadingiz qancha bo‘ladi?
   
2. 
   Nisbiy miqdor bo‘lgan X ni toping?
   
3. 
   10 yil mobaynida ANNUITET xarid qilib, Ciz yiliga qancha foyda ko‘rasiz?
   

2. 
   Mashq. Kelajakdagi daromad 10 min. co‘m, R - yiliga 10 foiz bo‘lsin.
   

1. 
   Agar bu daromadni bir yildan so‘ng olish kutilayotgan bo‘lsa, uning diskont qiymati qancha boTadi?
   

Javob: PV₍=10 min.c/1 +0,1=9 ming 990909 s., PV - hozirgi qiymat.

2. 
   Agar daromad ikki yildan keyin olinsa, diskont qiymati nimaga teng bo'ladi?
   

Javob: RV₂=10mln.c/(l+0,1 )²=8.333.333 so‘m. Ko‘ramizki, PV₂

3. 
   Bu daromadlarning diskont qiymati ko‘p yoki past bo‘lishining sabablarini, iqtisodiy mohiyatini koTsating, chizmasini chizing.
   

Javob: PV₂
каш bo‘ladi.

Quyidagi chizma ham buni ko'rsatadi.

PVmln



54-chiz/na. Hozirgi joriy davrdagi diskont qiymati grafigi.

2. 
   Mashq. Sizga uy qurish uchun 5 min. so‘m pul qo'yishni taklif etishmoqda. Lekin bu uyni 5 yildan so‘ng 3 min. so‘mga sotish mumkin. 5 yildan keyingi stavka foizi 5%.
   

1. 
   Bunday taklifni Siz qabul qilar edingizmi?
   
2. 
   Hisob raqamimizda 5 yildan so‘ng 6 min. so‘m bo'lishi uchun bankka qancha pul qo‘yish kerak?
   

Olingan daromad uy qurish uchun ajratilgan 5 min. so'mlik investitsiyadan kam.

3. 
   Bankka 5 yil muddatga 5 min. so‘m qo'yib, yiliga stavka foizi 5% bo'lganda qancha daromad keladi?
   

Javobi: FV=PV(l+0,05)⁵=500 min.s-1,2763=6381500 s. Bunda, FV - kelasi yildagi qiymat; PV — hozirgi qiymat. Bu miqdor uyni sotgandan ko'proq foyda kelishini ko'rsatadi.

Asosiy iboralar va tushunchalar

1. 
   Kapital — tovar ishlab chiqarish va ishlami bajarish uchun xizmat qiladigan barcha ishlab chiqarish vositalaridir. Iqtisodiyotda «Kapital» iborasi ishlab chiqarish vositalarini yaratish uchun sarflanganligini ko'ratish uchun ishlatiladi. Kapital bu harakatdagi narsa.
   
2. 
   Investitsiya: a) tadbirkorlik yoki boshqa faoliyat uchun sarflanib daromad keltiradigan va ijtimoiy samaraga erishishni ta’minlay oladigan moddiy yoki intellektual qiymatdagi buyumlar; b) Investitsiya — uzoq muddat xizmat qiladigan ishlab chiqarish vositalarini yaratish uchun ajratilgan, mo‘ljallangan, «lekin hali sarf etilmagan (moddiylashmagan) kapital».
   
3. 
   Investitsiya jarayoni — qimmatli qog‘ozlar, uni amalga oshirish hajmi va muddati to‘g‘risida investoming bir qarorga kelishini ifoda etadi.
   
4. 
   Investor - sarmoya kirituvchi, investitsiyani amalga oshiruvchi shaxs, tashkilot, davlat.
   
5. 
   Inflatsiya - qog'oz pullami tovar aylanma talabidan ancha-muncha oshib ketgan miqdorda chiqarishning natijasiga qarzlanish.
   
6. 
   Diskont — vekselni hisobga olish; hisob fondi; tovar bahosidan chegirma.
   
7. 
   Stavka foizi deb, olingan qarz bilan qaytarilgan pulning farqiga aytiladi. Stavka foizi — yillik to'lov.
   
8.