0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Masalaning boshqacharoq shakli:

Agar yillik stavka foizi 10% bo‘lsa, bir yildan so‘ng oladigan 30 ming dollar qancha turadi? Bunday savol hamma investorlarni qiziqtiradi. Albatta ulaming hozirgi qiymati bankka qo'ymoqchi bo'lgan pulga teng keladi. Faraz qilinsa, bu qandaydir X miqdoridagi pul:

X+0,1 x X = 30 m doll. 3,3 X= 30 ming doll; X=30 ming doll=9,l ming doll.

Shunday qilib, bir yildan so‘ng hozirgi 30 ming doll. 9,1 ming dollarga tushib ketadi. Joriy qiymat yana «keltirilgan qiymat» ham deb yuritiladi. Keltirilgan qiymat — kelajakdagi ma’lum miqdordagi pulni bugun qancha turishini ko‘rsatadi. Buning uchun keltirilgan qiymatni hisoblash usulidan foydalanib, kelajakda olinadigan pulning bugungi diskont qiymatini hisoblash mumkin. Endi umumiy holat uchun taalluqli bo'lgan kelasi davr qiymati konsepsiyasi ko‘rib chiqiladi. Agar bankning stavka foizini R deb, bugungi investitsiyalar miqdorini — Ко, stavka foizi qaytimining muddatini n deb olsak, u holda: bir yildan so‘ng bugungi kiritilgan investitsiyalar qiymati - Ko+ R; ikki yildan so‘ng (Ko+R)(Ko+R)=(Ko+R)² dollar; uch yildan so‘ng - (Ko+R)(Ko+R)=(Ko+R)³ dollar, n yildan so‘ng toManadigan pul esa (Ko+ R)° ga teng bo‘ladi. Bularning hammasi umumlashtirilsa investitsion resurslarga kirilayotgan xarajatlarning hozirgi diskont qiymati (PDV) bir yildan so‘ng Ko/l+R; ikki yildan so‘ng Ко/ (1 + R)²; uch yildan so'ng Ko/(l+R)³, n yildan so‘ng Ko/(l+R)n. Masalan, hozirgi Ко — bu hozirgi 1 dollar yoki 20,30, 100 dollar va h.k. zaruriy miqdor bo‘lishi mumkin.

Yoki kelasi davrdagi qiymatning investitsiyasini hisoblashning umumiy formulasini qo‘yidagicha ham yozish mumkin:

FV=PV(l+R)ⁿ

Bu yerda: FV— kelasi yildagi qiymat;

PV - hozirgi qiymat;

n — yillar soni;

(1+R)ⁿ - kelasi davr qiymatining koeffitsiyenti.

Masalan, R=3% bo‘lsa, hozirgi 1 dollarning diskont qiymati - PDV 20 yildan so‘ng 55 sentga yaqin keladi. Yoki aksincha, agar hozirda shu 55 sent investitsiya qilinsa 3% stavka foizida ular 20 yildan so‘ng 1 dollarni yetaklab keladilar.

(1+R)= 1 doll (1+0,03)= 1 doll (20,60)= 0,0533 sent.