0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

«Shunday korxonani qurish to‘g‘ri bo‘ladimi?» degan savol tugMladi. Buning uchun har oyda olinadigan 11200 dollar foydani 10 min. doiiarga quriladigan korxona xarajatlari bilan taqqoslash zarur.

1. 
   taxmin. Zavod shunday holatda yoki shu miqdordagi quwatda 20 yil ishlab turadi. U holda masala bunday qo‘yiladi: Bugungi (har oyda olinayotgan 11200 dollar foyda) yiliga 134400 dollarlik foyda qiymati 20 yilda qanday bo‘ladi? Agar foyda 10 min. dollardan ortib ketsa,
   

kapital qo'yilmalari foydali bo‘lib chiqadi. Keyingi 20 yil mobaynida yillik 134400 dollar hajmidagi foyda - 2688000 dollarni tashkil etadi: 11200-12-20=2688000 dollar.

2. 
   taxmin. Agar har yilgi mahsulot ishlab chiqarish hajmini 10 marta oshirib 96000 donaga yetkazilsa, bir yilda 4.992.000 doll, hajmida televizor ishlab chiqariladi: (9600-52* 10). U holda 20 yilda 1.920.000 dona 9.89400 doll, hajmida mahsulot ishlab chiqariladi yoki (1.920000-52 doll.=9.89400 doll.). Shunda 20 yildan keyingi umumiy foyda 2.6880000 doll, miqdorida bo‘ladi. Har yilgi foyda esa 1.344.000 doll.ni tashkil etadi. U holda 10 min. dollarlik kapital xarajatlari 5 yil ichida emas, yarim yilda qoplanadi. Bunday korxonani qurish a’lo darajadagi investitsiya imkoniyatlari mavjudligini ko'rsatadi. Albatta, kapital xarajatlari qoplanishining haqiqiy muddati (darajasi) shu tarmoq uchun qabul qilingan normativ muddatlar bilan solishtirilib bir qarorga kelinadi.
   

Lekin gap shundaki, hozirgi davrdagi 499200 [(800-12)-52] dollar 5 yil yoki 20 yildan keyin ham shunday qiymatga ega bo‘ladimi yoki yo‘qmi? Yo‘q, albatta. Hozirgi vaqtda pullarni bank depozitiga, obligatsiyalariga yoki qimmatbaho qog'ozlarga qo‘yish ko‘proq foyda keltiradi.

3.