0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Iqtisodiy matematika usuli, masalan, rejalashtirishda turli xil modifikatsiyada qo‘llanilishi mumkin. Ularning mohiyati shundaki, model bir qancha ko‘rsatkichlar va koeffitsiyentlar asosida tuziladi. Boshqa omillarga (x) bog‘liq bo‘lgani topiladi, rejalashtiriladigan o‘zgaruvchi miqdor (м) topiladi.

Masalan, ko'rsatkichlarni chiziqli bog'liqligi quyidagi formulada ifodalanadi.

У= ^ao^{+ a}!^x, ^{+ a}2^K2

Bunda:

у - elektroenergiyani iste’mol hajmi, kVt soat;

x, — texnologik dastgohlar quwati, kVt;

x₂ — ishlab chiqarish hajmi (programmasi), dona;

a₀, a_t, a₂ — retrospektiv ma’lumotlar asosida hisoblash usuli bilan olingan koeffitsiyentlar.

x, va x₂ — ni reja davridagi miqdorini bilgan holda reja bo‘yicha elektr energiyaning xarajat miqdorini aniqlash mumkin. Firma yoki когхопа faoliyatini turli xil tomonlarini rejalashtirishning ko'rsatilgan usullari reja tuzuvchilar, mutaxassis va rahbar xodimlar uchun dasturi amaldir.

Shunday qilib, bu usullar barchasi o‘zaro bog'liq, ular birgalikda iqtisodiyotni o'rganishning yagona dialektik uslubini tashkil etadi.

Iqtisodiy voqealar, hodisalar, jarayonlarni ma’lum davrdagi natijalarini, holatini baholash, tahlil qilishda, umuman mikro- iqtisodiyot fanini o‘rganishda ko‘proq quyidagi tushunchalar bilan ish ko'riladi:

• 
  foydali xususiyatlarga ega bo‘lgan tovarlar (moddiy ne’matlar va xizmatlar). Tovarlar — fizik tabiati, xususiyatlari, foydalanishga yaroqli bo'lgan joylari, vaqti, hajmi kabi tomonlari bilan farqlanadi. Ular ishlab chiqarish faoliyatini baholashda turlichadir:
  
• 
  tovar mahsuloti; »
  
• 
  realizatsiya (sotish) mahsuloti;
  
• 
  sof mahsulot;
  
• 
  shartli sof mahsulot;
  
• 
  tayyor mahsulot;
  
• 
  oraliq mahsulot yoki tugallanmagan ishlab chiqarish va yarim fabrikatlar.
  

Hozirgi zamon iqtisodiyotida pirovard miqdorlar tushunchasi ko‘p ishlatiladi. Masalan:

• 
  pirovard mahsulot;
  
• 
  pirovard xarajatlar;
  
• 
  pirovard daromad.