0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

«Talab hajmi o‘zgardi» deganda, shu tovar narxining o'zgarishini ham tushunish lozim. Bunday holatda talab hajmini belgilovchi boshqa omillar o‘zgarmagan, talab chizig‘i D_L yoki D₂ bo‘ladi. Talab hajmi belgilovchi omillar o‘zgarishi bilan talab o‘zgarganda talab chizig‘i D, holatidan D₂ holatiga suriladi.

Talab qonuni. Baho bilan talab hajmi o‘rtasida nisbiy va teskari bog'liqlik bor. Iqtisodchilar bu teskari bog‘liqlikni «talab qonuni» deb ataydilar. «Bu qonunning asosida nima yotadi?» degan savolga javob topish uchun quyidagicha fikr yuritish mumkin:

1. 
   Talab chizig‘iga (4-chizma) qaralsa, yuqoridagi fikrning tasdig‘i ko'rinadi. Haqiqatan ham kishilar shu xildagi tovarni uning narxi past bo‘lgan holda qimmat bo'lgandagiga qaraganda ko‘proq xarid qiladilar. Iste’molchilar uchun baho tovarni sotib olishga xalal beruvchi to‘siq (baryer) hisoblanadi. Yuqori baho iste’molchilarning xarid qilish uchun bo'lgan ishtiyoqini yo'qotadi. Past baho esa xarid qilish uchun bo‘lgan xohishni kuchaytiradi. Buni korxonalar (yoki firmalar) mahsulotining tez sotilib ketishidan, talab qonuniga ishonch hosil qilishidan ko‘rishimiz mumkin. Savdoni arzon narxlarda tashkil etish kunlari ana shu talab qonuniga asoslanadi. Korxonalar o‘zlarining ombordagi tovar zaxiralarini ularning narxini oshirish yo‘li bilan emas, balki kamaytirish yo‘li bilan qisqartiradilar.
   
2. 
   Iste’molchilar har bir qo‘shimcha mahsulotni uning narxi kamaygan sharoitda oladilar. Chunki keyingi har bir dona mahsulotni xarid qilish iste’molchilarni kamroq qoniqtiradi. Boshqacha qilib aytganda, buyumlaming pirovard foydaliligi darajasi yoki me’yori kamayib boradi.
   
3.