0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsuis ta’lim vazirligi g‘. Hojiahmedov, I. Yaxyayeva, M. Umarova, A. Usmonov sifat menejmenti

80-yillarning yirik urushi. Global iqtisodiyot da Ikkinchi jahon urushidan so‘ng AQSH ning yetakchiligi mustahkamlandi. Butun dunyoda Amerika tajribasi o‘rganildi va amaliyotda qo‘llanildi. 1953-yilda ingliz mutaxassislari AQSH da ishlab chiqarishni tashkil qilish yuzasidan keng qamrovli islohot- larni o'tkazishgan. Biroq sifatni boshqarish sohasida ular oqilona statistik nazoratdan foydalanilayotganini qayd etdilar, xolos. Amerika korxonalari tanlanma kirish nazoratidan foydalanishgan va unga ko'ra mahsulotlarning 98%i yaroqli deb topilgan. Yaroqsiz mahsulotlar iste’molchi talablariga ko‘ra bepul almashtirib berilgan.

Ilmiy-texnik taraqqiyot va Yevropa mamlakatlari iqtisodiyotining yuksa- lishi, «Yapon mo'jizasi» ning yuzaga kelishi natijasida ushbu mamlakatlardagi ilg‘or korxonalar nuqsoni bor mahsulotlarni ro‘yxatga olish va almashtirish bilan kifoyalanib qolmadilar. Sifatni boshqarishning murakkab tizimlari shakllantirila boshlandi. Bu tizimlar tarqala boshlaganda bozor sifatning narxdan muhimligini angladi. Natijada Amerika biznesi 70- va 80-yillarda yuqori sifatli mahsulotlarni past narxJarda bozorga taklif qilgan Yaponiya va

Yevropa firmalari tomonidan kuchli raqobatga duch keldi. 1987-yilda sifat bo‘yicha mashhur Amerika mutaxassislaridan J. Xarrington bu davr haqida shunday yozgan edi: «80- yillaming yirik urushi harbiy harakatlardan emas, balki sanoat urushidan iborat va butun dunyodagi iste’molchilar bu urushning o‘ljasi hisoblanadi. Amerika sanoatiga nafaqat Yaponiya, balki Osiyo va Yevropa tomonidan ham hujum uyushtirilmoqda. Qo'shma Shtatlarda ko‘plab mahsulot turlarining takomillashuv darajasi aniqlanmaydi.

Barcha qatnashishi majbur bo‘lgan buyuk kurash mamlakatimizda hukm surgan beparvolikka qarshi olib borilmoqda. Bunday falajlik «menga nima» yoki «bundan battari ham bo'lishi mumkin edi» naqlidagi munosabatlarda o‘z aksini topadi.

Beparvolik insondagi qobiliyatlarning sust rivojlanishiga sabab bo'ladi. Saraton shishi kabi beparvolik butun Qo'shma Shtatlarni qamrab olgan holda ortib bormoqda va 90-yillarda mahsulotlar, xizmatlar hamda mehnat- ning raqobatbardoshliligiga erishish uchun biz bu kasallik bilan kurashishuniz kerak.

Prezident R. Reygan «Xyulett — Pakkard» kompaniyasining prezidenti J. A. Yangga ham ichki, ham tashqi bozorda Amerika sanoatining raqobatbar- doshligini oshirish yo‘llarini izlash bilan shug'ullanuvchi guruhni boshqarishni taklif qildi. Bunga Yang javoban quyidagilarni ta’kidladi: «So‘nggi yigirma yilda xalqaro bozorda Amerika sanoatining raqobatbardoshligi pasayib ketgan. Tashqi savdo taqchilligining rekord darajasiga yetishi, yuqori texnologik sanoat tarmoqlarida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar savdosida jahon bozori ulushining qisqarishi, bizning ishlab chiqarish sektorimiz daromadlarining pasayishi, mehnat unumdorligining sust o‘sishi va real ish haqi o'sishinmg mavjud emasligi tushkunlikdan dalolat beradi»^I.

0‘z faohyatini yaxshilash yo'lida Amerika korporatsiyalarining olib borgan izlanishlari natijalari iste’molchilaming Amerika mahsulotiga ishonchini tiklashga yordam berdi. 1985-yilning oktabrida Gellap instituti qoshidagi Sifatni nazorat qilish bo‘yicha Amerika jamiyati (SNQAJ) iste’molchilar so'rovini o‘tkazdi. Bu so‘rov iste’molchilaming 27%i Amerika mahsulotla- rining sifati oshishiga ishonch bildirmasligini ko‘rsatdi. Bu SNQAJ uchun 1980-yilda o‘tkazilgan so'rovlarga nisbatan 250% ga ijobiy siljish yuz berganidan dalolat beradi. So‘rov natijalariga ko‘ra 1985-yilda so‘ralgan iste’molchilarning 33%i xorijiy buyumlar Amerika buyumlariga sifat bo‘yicha tenglasha oladi va ulardan yaxshiroq, deb hisobladilar (ijobiy siljish 227% dan ko‘p).