05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

 
19.3.Yumshoq va qattiq kavsharlar bilan kavsharlashda
xavfsizlik qoidalari
Kavshar tayyorlashda rezina qulqoplar va himoya kuzoynaklaridan 
foydalanish kerak. 
Kavsharlash lampasi qo`llanilganda quyidagilar man qilinadi: idishidan 
yoki birikmalaridan yonilg`i silqiydigan lampalardan (foydalanish; lampaga 
olov yaqinida va gorelka sovib ulgurmaganida snilg`i tuldirish; kerosinda 
ishlaydigan lampani benzin bilan to`ldirish (bu portlashga va yong`in chiqishiga 
sabab bo`lishi mumkin); yonib turgan lampaga kerosin quyish; kosacha chetiga 
qadar to`ldirib denaturat quyish; idishga haddan tashqari ko`p havo haydash, 
lampani quradan va boshqa olov manbalaridan o`t oldirish; lampani ochiqolov 
yoki qizib cho`g` bo`lgan buyumlar yonida ushlab turish; forsunkan i tozalash 
uchun lampadagi bosimni oshirish (bunda portlash yuz berishi mumkin). 
Yong`inning oldini olish maqsadida yaqiniga metall yoki g`isht ekran 
qo`yiladi. 
Lampa bilan oson alangalanuvchan materiallar orasidagi masofa kamida 5 
m bo`lishi kerak. 
Yong`in chiqqan hollarda foydalanish uchun ish o`rni yaqinida quruqqum 
saklanishi lozim. 
Ish tugagach, gorelkadan yonilg`i chiqishiga to`liq chek qo`yuvchi rostlash 
murvati yopilgandan keyingina lampani o`chirish mumkin. 
Lampa o`chirilib, gorelka soviganidan keyingina idishdan havo 
chiqaruvchi 
murvat 
yerdamida 
havoni 
chiqarib 
yuborishga 
yo`l 
qo`yiladi.
Kavsharlagich bilan ishlashda: 
o`ta qizigan kavsharlagichni suyuklik bilan sovitmaslik kerak; 
kavsharlanishiga 
qadar 
alangalanuvchan 
materiallar 
oldindan 
tozalamasdan va yuvib tashlamasdan hamda oson alangalanuvchan materiallar 
yaqinida, mahalliy havo so`rish yo`kligida kavsharlash ishlarini olib borish man 
qilinadi; 
ish tugagach, qo`llarni yaxshilab sovunlab yuvish kerak. 
Kislotalardan foydalanishda: 
kislotalar 
yoki 
eritmalar 
bilan 
ish 
boshlashdan 
oldin 
vannalardagi shamollatish qurilmalari va yogoch panjaralar sozligini 
tekshirish kerak (shamollatmasdan ishlash taqiklanadi); 
xurushlash eritmalarini tayyorlashda faqat sovuq eritmalarnigina 
aralashtirish zarur; 
xlorid va sulfat kislotalar tiqinlari ishqalab moslangan shisha 
idishlarda sakdanishi kerak. Mexanik shikastlanishlardan himoyalash 
maqsadida 
idish 
yumshoq 
narsa 
to`shalgan 
to`qima 
savatga 
joylashtiriladi;
yog`sizlantiriladigan eritmalar tayyorlashda kaustik sodani faqat sovuq 
suvga qo`shish zarur; uni issiq suvga qo`shish taqiklanadi; 

---

97 
kuyib 
qolmaslik 
uchun 
suvni 
kislotaga 
quyish 
man 
qilinadi, 
chunki bunda shiddatli reaksiya yuz berib, kislota sachraydi. Kislotani 
suvga ingichka okimcha tarzida quyish va eritmani shisha tayoqcha bilan; 
aralashtirib turish kerak; 
qalay - qo`rg`oshin qotishmalari va kislotalar bilan ishlagandan keyin 
qo`llarni yaxshilab yuvish lozim.