0 ‘zbekiston respublikasi oliy ya

HUJJATLAR, HUJJATLASH TIRISH
1 ROR USULLARI, AXBOROTNI QAYD ETISH
V 0 S IT A L A R I H A M D A h u j j a t n i n g
VAZIFALARI HAQIDA TUSH UNCH A


Odamlarda axborotni qayd etish zaruriyati qadim zamon- lardayoq paydo bo'lgan. Bunga tarixiy nuqtaiy nazardan qarasak, axborotni moddiy jismda qayd etish usullari va mazkur jismlarning o‘zi qanday o‘zgarib borganini ko‘rishimiz mumkin. Axborotni qayd etish, uni vaqtda va makonda uzatish uchun har xil usullar, chunonchi: yozuv, kitob chop etish, toshbosma, ovoz yozish, fotonusxa ko'chirish, kinotasvirga tushirish, mikrofilmlashtirish, golografiya, lazer va kompyuter texnikasidan foydalanilgan. Bunga axborotni qayd etish vositalarining o‘zgarishi sabab bo'lgan. Dastlab axborot daraxt po‘stlog‘i, papirusda qayd etilgan bo'lsa, keyinchalik qog‘oz, fotoplyonka (fotoqog'oz), magnitli disketalar, lazer disklari va boshqa vositalar paydo bo'ldi.
Axborotni turli qayd etish vositalariga belgilangan qoidalarga binoan yozish hujjatlashtirish deb ataladi. Sodda qilib aytganda, hujjatlashtirish —bu hujjatlarni tuzish va rasmiylashtirish jarayonidir. Hujjatlashtirish tabiiy tilda (qo‘lyozma, mashinada yozish) yoki sun’iy tillarda tegishli axborotni qayd etish vositalari (magnit tasmalari, disklar, lazer disklari, disketalar va b.) yordamida amalga
oshirilishi mumkin.
Aksariyat hollarda hujjatlashtirish majburiy hisoblanadi, qonunlar va me’yoriy huquqiy hujjatlar bilan belgilab qo'yiladi.
2003-yil 11- dekabrda qabul qilingan O'zbekiston Respub- likasining „Axborotlashtirish to‘g‘risida“gi Qonuniga muvofiq, axborot resurslari (ma'lumotlar bazasi, axborot tizimi tarkibidagi elektron shakldagi ma'lumotlar bazasi) jismoniy, yuridik shaxslar hamda davlat munosabatlarining obyektlari hisoblanadi va boshqa resurslar bilan bir qatorda muhofaza qilinadi. Qonunda axborot resurslarini yaratish, saqlash va ulardan foydalanishning huquqiy rejimi, xususan: axborotni hujjatlashtirish tartibi; ayrim hujjatlarga
va ayrim hujjatlarning massivlariga, axborot tizimlaridagi hujjatlarga


va hujjatlarning massivlariga bo‘lgan mulk huquqi; axborot resurslarining ulardan erkin foydalanish darajasi bo‘yicha toifalari; axborotni huquqiy muhofaza qilish tartibi belgilangan.
Ushbu Qonunga (8-modda) binoan, „Axborotni hujjat- lashtirish axborotni axborot resurslariga kiritishning majburiy shartidir: Axborotni hujyatlashtirish tartibi maxsus vakolatli organ tomonidan belgilanadi“ ' .
Hujjatlashtirish, ya’ni hujjatni yaratish va rasmiylashtirish jarayoni hujjat muallifi sifatida amal qiladigan jismoniy shaxslar tomonidan ham, yuridik shaxslar tomonidan ham amalga oshirilishi mumkin. Ayni shu sababli shaxsiy hujjat va rasmiy hujjatni farqlash odat tusini olgan.