0 ‘zb e k ist o n r espu b lik a si ol1y va o rta m axsus ta’l im vazirligi

2 - o ‘quvchi:
  B M T   do irasid a  h a r  yili  11  iyul  kuni  «Ja- 
h o n   aholishunoslik kuni»  sifatida  keng  nishonlanadi.  1974- 
yili  B uxarestda  B M T n in g   ah o lish u n o slik   b o ‘yicha  b o ‘lib 
o ‘tg an   J a h o n   a n ju m a n i  «A holishunoslik  b o ‘yicha  d u n y o  
dasturi»ni  qabul  qildi.
A holi  so n in in g   o rtishi,  eng  k o ‘p  tu g ‘ilish  Osiyo,  A fri­
ka,  Lotin  A m erikasidagi  rivojlanayotgan  m a m la k a tla r  his- 
sasiga  t o ‘g ‘ri  keladi.  D u n y o   aholisi  soni  h a r  yili,  ta x m i­
n a n ,  78—80  m illio n  kishiga  k o ‘p a y m o q d a.
B a’zi  jo y la rd a   davlat  to m o n id a n   tu g ‘ilishni  c h ek la sh - 
ga  qaratilgan  dem ografik  siyosat  h a m   masalaga jid diy t a ’sir 
q ilm o q d a .  Buni  O siyoning  eng  yirik  davlatlari  —  X itoy 
va  H in d is to n   m isolida  yaqqol  k o T ish im iz   m u m k in .  Xi- 
to y d a   tu g ‘ilajak  b o la la r  son in i  ch eklash   davlat  dasturiga 
k iritilg a n .  A s o s a n ,  1 9 7 0 - y il la r d a n   b o s h la b   t u g ‘ilis h n i 
k a m a y tiris h   u c h u n   q a t o r   ta d b ir la r   q o ‘lla n a   b o s h la n d i. 
N a tija d a ,  B M T   m a ’lu m o tla rig a   q a ra g a n d a ,  1 9 7 0 - 1 9 7 4 -  
yillarda  h a r  bir  ayol  o ‘rta c h a   4,8  farzand  k o ‘rgan  b o ‘lsa, 
1986— 1990-yillarda  bu   k o ‘rsatkich  2,1  ta n i  tashkil  etdi.
3 - o ‘quvchi:
  X itoyda  oilada  t u g ilg a n   ikkinchi  farzand 
uc h u n   katta  m iqdorda ja rim a  solinadi.  U chin chi  farzand  esa 
davlat  fuqaroligiga  olinmaydi.  Shu  bois bu  m am lakatda  «Bir 
oilaga — b ir  bola»  «siyosati»  yuritiladi.  Lekin  X itoyning 
qishloq  joylarida  xitoylar  u c h u n   bir,  uyg‘urlar  uc h u n   ikki, 
o ‘zbeklar  u c h u n   uch  farzand  k o ‘rishga  ruxsat  berilgan.
208

---

O ilaning   ja m iy a t  oldidagi  vazifalardan  biri  —  farzand 
k o ‘rish  va tarbiyalashdir.  Aholi  soni  m uayyan  k o ‘rsatkichda 
turishi  kerak.
Y er  yuzi  aholisi  tarkibida  ayollar  ko‘payib  borm oqda. 
C h u n k i  ayollar  erkaklarga  nisbatan  k o ‘p ro q   yashaydilar. 
Dunyodagi  210 mamlakatdan  102 tasida ayollar ko‘p,  84 tasida 
erkaklar  ko‘p.  Qolgan  davlatlarda  ular  soni  deyarli  teng.
Statistik  m a ’lu m o tlarga  q a ra g an d a ,  tu g ‘ilayotgan  h a r 
100  qiz  bolaga  104— 105  ta   o ‘g‘il  bola  t o ‘g‘ri  keladi.  Y a ’ni 
tu g ‘ilish  nisbatiga  k o ‘ra  o ‘g‘il  bo la la r  k o ‘pchilikni  tashkil 
q ilg a n .  L e k in   b o la la r   o ‘lim i  h o d is a s i  o ‘g ‘il  b o la la r d a  
k o ‘p ro q   u chray di.  Bu  —  tashqi  m u h itg a   m o s la sh u v c h a n - 
likning  u lard a  a n c h a   qiyin  kechishi  oqibatid ir.  30  yoshga 
y e tgan da  e rk a k lar bilan  ayollar soni  ten glashadi,  keyin  esa 
ayollar  so n in in g   ortib  ketishi  kuzatiladi.