0 ‘zb e k ist o n r espu b lik a si ol1y va o rta m axsus ta’l im vazirligi

Axloq,  ma’naviy  meros 
h am d a
Ma’naviyatning 
qadriyatlar 
m a ’naviyatning tarkibiy 
tsrKiDiy  qismian 
«  •  «  •  «  « 
«•  *  « 
« •«•
q ism lan  hisoblanadi.  Axloqiy bih m -
lar,  m a la k a   va  k o ‘n ik m a la r,  axlo q   q o id a la ri  y o rd a m id a  
o ‘q u v ch in in g   x u lq -atv o ri,  x a tti-h a ra k atlari,  u m u m a n   axlo- 
qi  bo sh q arilad i.  A xloqiy  m ad an iy at  o ‘q u v ch in in g   k o ‘p  q ir- 
rali  faoliyati  davo m id a  shakllanib  va  tak o m illash ib   boradi. 
A xloqiy  m ad an iy at  k o ‘rin ish lari,  q irralari,  shakllari  xilm a- 
xil.  U la r  in so n p arv arlik ,  halollik,  tashabbuskorlik;  erkse- 
varlik,  faollik,  ijo d k o rlik ,  h a q iq a tg o ‘ylik,  m as’u liyatlilik; 
saxiylik,  k am tarlik ,  poklik  va  shu  kabilar.  A xloqiy  on g   ax­
loqiy  m ad an iy atn in g   neg izin i  tash k il  etad i.  A xloqiy  ong 
o ‘qu v ch i  ijo d iy   fa o liy a tid a   o ‘z  ifo d asin i  to p a d i.  U n in g  
m ezoni  bilim  va  axloq m e ’yorlari,  axloqiy tafak k u r h isobla­
nadi.  A xloq —  m a ’naviyat  o ‘zagi.  In so n   axloqi  sh u n ch ak i,
14

---

salo m -alik ,  x u sh m u o m alalik d an g in a  ib o rat  em as,  balki  u, 
a w a lo ,  in so f va  ad o lat  tu yg ‘usi,  iy m o n ,  halo llik   deganidir.
A xloqiy  o n g n i  o ‘stirish   ax lo q iy   m a d a n iy a tn i  ta k o m il- 
la sh tiris h n in g   b irla m c h i  v a z ifa la rid a n d ir.  A x lo q iy  o n g - 
n in g   y etu k lig i  u z o q   d a v o m   e ta d ig a n   va  m u ra k k a b   ja r a -  
y o n   b o ‘lib ,  u  in so n iy a t  q o ‘lga  k iritg a n   b a rc h a   ax lo q iy - 
m a ’n a v iy   y u t u q l a r n i   o ‘z la s h t i r i s h ,  s h u   b ila n   b irg a , 
m u a y y an   s h a ro it  ta q o z o   e ta d ig a n   m u a m m o la rn i  b a rta ra f 
e tis h   ja r a y o n id a   a m a lg a   o s h a d i.  A x lo q iy   o n g   v ijd o n , 
b u rc h ,  m a s ’u liy a t,  h ay o ,  g ‘u ru r  kab i  in s o n n in g   ic h k i  — 
ru h iy   h is s iy o tig a   a s o s la n a d i.  A x lo q iy   m a d a n iy a tn in g  
m a g ‘z in i  ta sh k il  e tu v c h i  in so n p a rv a rlik ,  h alo l  m e h n a t, 
o ‘z a ro   y o rd a m ,  d o ‘stlik ,  h a m k o rlik ,  o ‘z a ro   h u rm a t,  b ay - 
n a lm ila llik ,  sax o v at,  v a ta n p a rv a rlik ,  b u rc h ,  k a m ta rin lik  
k a b i  y u k sa k   in s o n iy   q a d r iy a tla r   a x lo q iy   o d a t  a so s id a  
o ‘q u v c h i  o n g i  va  fa o liy a tid a   ta rk ib   to p a d i.
A xloqiy  q a d riy a tla rn i  o ‘rg an ish d a  axloqiy  o d a t,  a x lo ­
qiy  b ilim ,  axloqiy  is h o n c h   m u h im   o ‘rin   tu ta d i.  D em ak :
—  ax lo q iy   o n g ,  axlo q iy  sifat,  ax lo q iy   o d a t,  axlo q iy  
faoliyat  o ‘quv ch i  m a ’naviy  m ad an iy atin i  sh ak llan tirish n in g  
m u h im   b elg ilarin i  tash k il  etad i;
—  axlo q iy   m a d a n iy a t  o ‘q u v c h in in g   b u tu n   h a y o ti  va 
fao liyati  ja ra y o n id a   riv o jlan ad i  h a m d a   m a z m u n a n   boyib, 
sh ak llan ib   b o ra d i;
—  axloqiy  m a d an iy at  m a ’naviy  m a d a n iy a tn in g   bo sh q a 
ta rk ib iy   q ism la ri  b ila n   o ‘z a ro   a lo q a d a   va  h a m k o rlik d a  
o ‘qu v ch i  fao liyatig a  d o im iy ,  izch il,  se k in -a s ta   sin g d irib  
b o rilg an d a g in a   ijobiy  n a tija   b eradi.