0 ‘zb e k ist o n r espu b lik a si ol1y va o rta m axsus ta’l im vazirligi

ijtim oiy-gum anitar
 
fanlar  bilan 
c h a m b a rc h a s  b o g ‘liq  b o ‘lib ,  u larg a  su y an ad i, 
u la rd a n   o ziq  o lad i.  Ju m la d a n ,  tarix ,  a d a b iy o t,  in so n   fa l­
safasi,  m illiy  istiq lo l  g ‘oyasi,  0 ‘z b ek isto n   K o n stitu tsiy asi 
va  b o sh q a la r  m a ’naviyat  asoslari  fa n in in g   n azariy   m a n - 
b alari  h iso b la n ad i.  U la r  b ir-b irin i  t o ‘ld irad i,  b o y itad i.
Y u rtb o sh im iz   Islo m   K arim o v   m a ’nav iy at  m asalasiga 
d o im o  jiddiy e ’tibor berib  kelgan.  1994-yil  23-aprelda  Prezi­
d e n t  to m o n id a n   « M a ’nav iy at  va  m a ’rifat»  ja m o a tc h ilik  
m arkazini  tashkil  etish  to ‘g ‘risida»gi  F a rm o n   e ’lon  qilindi. 
Ikki  yil  o ‘tgach  esa,  1996-yil  9 -sen tab rd a,  Prezident  Islom  
K arim ovning « M a’naviyat va  m a ’rifat» jam o atch ilik   m arkazi 
fa o liy a tin i  y a n a d a   ta k o m illa s h tiris h   va  s a m a ra d o rlig in i 
oshirish  to ‘g‘risida»gi  F arm o n i  chiqdi.  1997-yil  29-avgust- 
d a  birinchi  ch aq iriq   0 ‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  M ajlisi- 
n in g   9 -sessiy asid a  qab ul  q ilin g an   « T a ’lim   t o ‘g ‘risida»gi 
Q o n u n  va  «K adrlar tayyorlash  milliy dasturi»da,  shuningdek, 
1999-yil  3-sentabrda «Respublika  m a ’naviyat va m a ’rifat ken- 
gashini  q o ‘lla b -q u w a tla sh   to ‘g‘risida»gi  Prezident  F a rm o - 
nida  m a ’naviyat  m asalasiga,  m a ’naviy  qadriyatlarga  yanada 
katta  e ’tib o r  berildi.  U lar  quyidagi  tam oyillar  aso sid a  a lo ­
hida  ajratib  k o ‘rsatildi:
1-tam oyil:  «V atan  —  eng  oliy  m a k o n .  U  m enikidir!»
2 -ta m o y il:  «Eng  oliy  q ad riy at  —  inson».
3 -ta m o y il:  « M u lk n in g   eng   o liy   shak li  —  in te lle k tu a l 
m u lk   va  in so n   fao liy atin in g   en g   oliy   tu ri  —  in te lle k tu a l 
m eh n at» .
4 -ta m o y il:  «Vaqt  —  eng  oliy  b oylik»...
D e m ak ,  o ‘zb ek   xalqi  m illiy  m a ’nav iyati ja h o n   xalqlari 
m a d an iy ati  ta rix id a   o ‘ziga  xos  b e b a h o   o ‘ring a  ega.  U   j a ­
h o n   m a d a n iy a tin in g   ta rk ib iy   q ism i  s ifa tid a   o ‘ziga  xos 
x usu siy atlari  b ilan   k ish in i  o ‘ziga  to rta d i.
M a ’lu m k i,  u m u m in so n iy   q a d riy a tla r  b u tu n   in so n iy at 
to m o n id a n   y aratilg an   m o d d iy   va  m a d an iy ,  ilm iy,  falsafiy, 
axlo q iy ,  e ste tik ,  h u q u q iy ,  siyosiy,  b a d iiy ,  ek o lo g ik   q a ­
rash lar,  b u tu n   in so n iy a tn in g   m u lk i  b o ‘lgan  b o sh q a   q a d ri­
y a tla r  y ig ‘in d is id a n   ib o ra td ir .  H a q iq a ta n ,  m a d a n iy a t, 
m a ’naviyat  u m u m in so n iy   h o d isa  h iso b la n ad i.
18

---

J a m iy a tn in g   ijtim o iy -iq tis o d iy ,  m a d a n iy   ta ra q q iy o ti 
b evosita  u n in g   m a ’n av iy -ax lo q iy   n eg izlarin in g   riv o jlan i­
shi  bilan   b o g ‘liq d ir.  0 ‘zb ek isto n   P rez id e n ti  Islo m   K a ri­
m o v   « 0 ‘z b e k is to n n in g   o ‘z  istiq lo l  va  ta ra q q iy o t  y o ‘li» 
asarid a  qayd  q ilg an id ek ,  bu   negizlar:
—  u m u m in so n iy   q ad riy atlarg a  sodiqlik;
—  x alq im izn in g   m a ’naviy  m ero sin i  m u sta h k am la sh   va 
riv o jlan tirish ;
—  in so n n in g   o ‘z  im k o n iy a tla rin i  e rk in   n a m o y o n   q ili-
shi;
—  v a tan p a rv a rlik d a n   ib o ratd ir.
« K ad rlar  tay y o rlash   m illiy  d astu ri» d a  « m a’n a v iy -a x lo ­
qiy  tarb iy a  va  m a ’rifiy  ishlar»ga  a lo h id a   o ‘rin   b erilg an d ir. 
U n d a  ay tilishicha,  «yosh  avlodni  m a ’naviy-axloqiy tarb iy a­
lash d a  x alq n in g   boy  m illiy  m a d an iy -ta rix iy   a n ’a n alarig a, 
u rf-o d a tla ri  h a m d a   u m u m b a sh ariy   q ad riy atlarg a  a so sla n ­
g an  sam arali  tash k iliy ,  pedagogik  sh ak l  va  v o sitalari  ish ­
lab  ch iq ilib ,  am aliy o tg a  jo riy   etiladi».
D e m ak ,  y u q o rid a g ila rd a n   kelib  c h iq ib ,  m a ’naviyatga 
q u y id ag ich a  t a ’rif  b erish   m um k in:
M a ’n a v iy a t  —  k is h ila m in g   fa lsafiy ,  h u q u q iy ,  ilm iy , 
b ad iiy ,  axloqiy,  d in iy   tasavvurlari  va  tu s h u n c h a la ri  m a j­
m uyi.  (q aran g :  10-ad)  Shu  n u q tay i  n a z a rd a n   q a ra g a n d a , 
I.  K arim ovning:  « M a’naviyat  h aq id a  gap   k e ta r ek an ,  m en , 
a v v alo ,  in s o n n i  ru h iy   p o k la n is h   va  y u k salish g a  d a ’v at 
e tad ig an ,  in so n   ich k i  o la m in i  b o y itad ig an ,  u n in g   iy m o n - 
i r o d a s i n i ,  e ’t i q o d i n i   m u s ta h k a m la y d ig a n ,  v ijd o n in i 
uyg‘o ta d ig a n   q u d ra tli  b o tin iy   k u ch n i  ta s a w u r  q ila m a n » ,— 
d eg an   fik rlari  d iq q a tg a   sazovordir.
Islom   K arim ov  asarlaridagi  m u h im   fikrlar m a ’naviyatni 
yaxlit  tiz im   sh ak lid a  ta s a w u r   e tish d a   k a tta   ilm iy -am aliy  
a h am iy atg a   egadir.