0 ‘zb e k ist o n r espu b lik a si ol1y va o rta m axsus ta’l im vazirligi

Yashil  ranglar:  Buyuk  vatandoshimiz  M oturidiy  haqi­
da  nimalarni  bilasiz?
Im om   Abu  M ansur  al-M oturidiy  (vafoti  945).  U X asrda 
Samarqandning  Moturid qishlog‘ida tug‘ilganligi bois (hozirgi 
Jom boy  tumani  hududi)  uning  taxallusi  qishloqqa  nisbatan 
olingan. Al-Moturidiy kalom ilmining asoschilaridan biri,  hadis 
va  fiqh  olamining  rivojiga  ulkan  hissa  q o ‘shgan  yirik  alloma- 
dir.  Abu  M ansur  Moturidiyning  ilmiy-diniy  merosi  xalqimiz 
m a ’naviy-ruhiy  hayotida  beqiyos  mavqega  ega.  Im o m   al- 
M oturidiy  sunniy  e ’tiqodidagi  ikki  yirik  o q im la rd a n   biri 
b o ‘lmish  Moturidiya  oqimining  asoschilaridandir.
M otu rid iy   yashagan  d av r  S o m o n iy la r  h u k m ro n lik   qil- 
gan  davrga  t o ‘g ‘ri  keladi.  S a m a rq a n d   dastlab  bu  davlatning 
poytaxti  b o ‘lib,  s o ‘ng   IX  asrn in g  o x irid an   b oshlab  poytaxt 
Buxoroga  k o ‘chirildi.  Biroq  o ‘sha  vaqtda  h a m   S a m a rq a n d  
B uxoro  bilan  bir  q a to rd a   M o v a r o u n n a h rn in g   iqtisodiy- 
m a d an iy   m arkazi  b o ‘lib  qolaverdi.
M oturid iy ning  «Allomani  yakkalashlar  kitobi»,  « K a ’biy 
z alo latlarning   b o sh lan ish in i  rad  qilishga  b a g ‘ishlang an   k i­
tob»,  « M u ’tazila  g ‘avg‘olari  va  u n d a n   q o ‘rqm aslik  h a q i- 
dagi  kitob  bayoni»,  « Q u r’o n   t a ’vili  kitobi»,  «Shariat  aso s­
lari  sarasi»,  « D ialektika  h a q id a   kitob»,  « D in iy   t a ’lim ot 
usuli  kitobi»  asarlari  b izgacha  yetib  kelm agan.  M o tu ridiy 
o ‘z  asarlarida  sunniy  aqidaga  zid  q a rashlarni  rad  qiladi 
va  Abu  H a n ifa n in g   q arashlariga  suyanib  ish  k o ‘radi.  B un - 
d a n   ta s h q a r i,  u n in g   o v c h ilik k a   d o ir   « J o n iv o rla rg a   oid 
risola»si  h a m   b o ‘lib,  u n d a   ovchi  q u sh lar  h a q id a   fikr  yuri- 
tiladi.  M o tu rid iy   o ‘z  davrining   islomiy  ilmlari  sohasida 
e ng  y e tu k   bilim   soh ib i  h iso b la n ib ,  m u s u lm o n   d un y o si 
olim lari  to m o n id a n   e ’tir o f  etilgan  va  h o z ird a   h a m   diniy 
asarlari  z o ‘r  e h tiro m   bilan  ta n   olinadi.  0 ‘zb ek isto n   Res- 
publikasi  V azirlar  M a h k a m a s in in g   1999-yil  9 -d e k a b rd a
84

---

qab ul  qilgan  qaroriga,  asosan,  Im o m  Abu  M a n s u r a l- M o -  
tu rid iy   tav allu d in in g   1130  yilligi  keng  nish o n la n d i.