0 ‘zb e k ist o n r espu b lik a si ol1y va o rta m axsus ta’l im vazirligi

Y ashil  ranglar:  Ahmad  Y assaviy  tasavvufda  qanday
 
o ‘rin  tutadi?
K o‘k  ranglar:
A h m a d   Yassaviy —  (1041— 1167,  Sayram da  tu g ‘ilgan). 
Yassaviy  h ik m a tla rin in g   axloqiy,  falsafiy,  ilohiy  ildizlari 
« Q u r’on»  va  M u h a m m a d   p a y g ‘a m b a r   h adislariga  borib
79

---

b o g ‘lanadi.  U n in g   hik m a tla rid a   nasihat  asosiy  o ‘rin  t u ­
tadi.  U larning barchasi  tasaw ufdagi  haqiqatni  bilish,  xalqni 
sevish  u c h u n   nafs-u  d u n y o d a n   chekinishdir.  Insondagi  h a r 
q a n d a y   illat,  q a b o h a t  u ning   ongida  qurib  bitishi  kerak. 
A n a   sh u n d a   in so n d a   b a ’zi  n u q s o n la r  qay ta  tiklan m ayd i. 
Z e ro ,  t a s a w u f   nafs  la z z a tla rid a n   voz  k e c h is h d ir.  N afs 
o c h k o ‘zlik,  o ‘g ‘rilikni, ja h o la t  xudbinlikni  keltirib  c h iq ara- 
di.  Yassaviyning  fikricha,  n o d o n lik   tufayli  h a y o td a   savod- 
sizlik,  diyonatsizlik,  o ta - o n a   va  ustozlarga  hurm atsizlik, 
m a ’naviy  qash sho qlik ,  yovuzlik,  n o d o n lik   u stu n   b o ‘ladi. 
R azolat  h u k m   surgan  jo y ,  m a ’rifat  b o ‘lm a g a n   o ‘lka  inqi- 
rozga  yuz tutadi.  Yassaviy  «M ad in ad a  M u h a m m a d ,  Turkis- 
to n d a   Q ul  A h m a d »   degan  n o m   bilan  u lu g ‘lanadi.  U  is­
lom   va  t a s a w u f  g ‘oyalarini  el  aro  tatbiq  qilish  m a q sa d id a  
s h e ’rd an   keng  foydalandi.
« Q u r’on»  g ‘oyalari  va  h adislarnin g  ruhi  Yassaviy  h ik ­
m a tla rin in g   falsafiy,  diniy,  axloqiy  negizini  tashkil  etadi. 
U m u m a n ,  Y a sa w iy   q arashlarida:
1.  Islomni  tasdiq  etish  g‘oyasi  markaziy  o ‘rinni  egallaydi.
2.  O d a m  Allohning eng g o ‘zal  va  m uk am m al  ijodi  ekan- 
ligidan  kelib  chiqib,  uni  e ’zozlash  g ‘oyasi  targ'ib  qilinadi.
3.  D u n y o d a   adolatsizlik  m avjud  ekanligini  e ’tir o f etish 
b ila n   birg a ,  k is h ila rn i  u n d a n   h im o y a   q ilis h   g ‘o y a sin i 
o ‘rtaga  tashlaydi  va  q o ‘llab-quvvatlaydi.
4.  Bu  d u n y o   qu surlarini  y uq tirm aslik,  u n in g   m usaffo- 
ligi  g ‘oyasini  ilgari  suradi.  « H aq  y o ‘liga  kirib  b o ‘lm as  pok 
b o ‘lm asang »,—  deb  yozadi  b u y u k   m u ta sav v if  shoir.