0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. T. Turdiyev elektrotexnika va elektronika asoslari

5.4. Elektrodinamik oichash mexanizmi
M aium ki, tok o‘tayotgan o‘tkazgich atrofida elektromag-nit maydon hosil boiadi. Tok o‘tayotgan ikkita o'tkazgich bir-biriga yaqin boisa, ular bir-bi-riga mexanik kuch bilan ta'sir qiladi. Elektromagnit oichash mexanizm ining ishlashi shu prinsipga asoslangan. Bu prinsip konstruktiv jihatdan ikki: tokli qo‘zg‘almas va tokli qo‘zg‘aluv-chan chulg‘amlar (g‘altak)ning o'zaro ta’siri shaklida amalga osha-

5.3- rasm. di (5.3- rasm). Qo‘zg‘aluvchan

58

www.ziyouz.com kutubxonasi

chulg'amni harakatga keltiradigan aylantiruvchi momentni quyidagicha ifodalash mumkin:

Aa
bunda /, va /2 — mos ravishda qo‘zg‘aluvchi va qo‘zg‘almas chulg‘amlardan o‘tayotgan tok, AM — o‘zaro induksiya koef-fitsiyentining o‘zgarishi (burchak A a ga qarab o‘zgaradi); a — fazodagi g‘altaklar orasidagi burchak. G'altaklardan tok o‘tgan sari bu burchak Aa ga o‘zgaradi.
Bu o‘lchash mexanizmi ko‘pincha vattmetrlarda qo‘l-laniladi. Magnitoelektrik mexanizmda bo'lgani singari qo‘z-g'aluvchan g'altak ikkita spiral prujina orqali energiya oladi.