“ Ўзбекистоннинг тарақҚиёт стратегияси: фуқоролик жамияти ” фанидан

СЕМИНАР ИШЛАНМАЛАРИ
10-мавзу: ДЕМОКРАТИК ЖАМИЯТ ТЎҒРИСИДАГИ ДАСТЛАБКИ ҚАРАШЛАР ВА УНИНГ РИВОЖЛАНИШ БОСҚИЧЛАРИ. (2 соат)
РЕЖА:

1.Уйғониш даври Шарқ алломаларининг фозил жамиятга доир таълимотлари.

2.Темурийлар даври мутафаккирларининг жамиятга доир қарашлари.
3.Жадидларнинг жамиятга доир қарашлари ва ижтимоий фаолиятлари.
Абу Наср Форобий, Абу Али ибн Сино, Абу Райҳон Беруний, Алишер Навоий, Ҳусайн Воиз Кошифий каби мутафаккирларнинг фозил жамият қуришга бағишланган илмий тадқиқотларини батафсил ўрганиш, уларнинг натижалари ва хулосаларини ҳозирги даврдаги кучли жамият қуриш ислоҳотларига нисбатан татбиқ этилишига муҳим аҳамият бериш фуқаролик жамиятининг ўзига хос миллийлик асосида ривожланишини белгилаб беради.
Соҳибқирон Амир Темурнинг (1336-1405 йй.) “Темур тузуклари»да сиёсат, жамият ва давлатни бошқариш илми янада ривожлантирилди, фаровон жамият тузишга оид назарий қарашлар баён қилинди. «Тузуклар» давлат бошқаруви ва сиёсий муносабатлар меъёрлари, сиёсий институтларни ўзаро мувофиқлаштириш масалаларини такомиллаштиришга доир принциплар ва қоидалар мажмуасидан иборатдир.
Алишер Навоий ҳам фозил жамият ташкил этиш учун адолатли ҳукмдор, яъни, «аҳли маъни» га мансуб бўлган ҳукмдорларни улуглайди, ижтимоий-сиёсий ҳаётда юз бераётган ноҳақликлар, адолатсизликларни эса қоралайди. Ҳақиқий инсоний фазилатлар — адолат, меҳру мурувват, меҳнатсеварлик, тўғри сўзлик, ватанпарварлик, ҳалоллик, инсонпарварлик, қаҳрамонлик каби фази- латларнинг ижобий жиҳатларини кенг ва чуқур очиб беради. «Аҳли суврат» — бу тоифага мансуб кишилар инсоний муносабатларнинг фақат шаклу шамойилига муҳим эътибор берадилар. Уларга виқорли бўлиш, кибрланиш, зеб-зийнатга берилиш, ўзгаларга зулм ўтказишдан ҳузурланиш мансубдир.
Бобурнинг фикрича, давлатчилик ва юрт идораси учун ҳамиша ҳам лашкарбоши, унинг бошлиғининг неча йил ҳарб-муҳорабада бўлгани, мол-дунёси эмас, энг аввало қўл остидаги кишилар орасидаги ҳурмати, уларнинг мушкулликларини тушуниши, қаттиққўллиги ва аниқ мақсад — юрт бирлигини асраш нияти устун бўлиши лозим.
XIX аср охири — ХХ аср бошларидан ўз миллий озодлиги, мустақиллиги учун курашга астойдил бел боглади. Туркистонда миллий озодлик учун курашга интилган дастлабки ижтимоий-сиёсий оқим — жадидлар ҳаракати эди.
Унинг асосчилари Мунавварқори, Убайдуллахўжа Асадуллахўжаев, Абдулла Авлоний, Тавалло, Низомиддин Хўжаев, Илҳомжон Иноғомов, Қобилбек Норбеков, Муҳаммад Пошшахўжаев, Тошпўлат Норбўтабековлар эдилар.