“ Ўзбекистоннинг тарақҚиёт стратегияси: фуқоролик жамияти ” фанидан

3-мавзу: МУСТАҚИЛЛИК ВА ДЕМОКРАТИК ЖАМИЯТ ҚУРИШНИНГ «ЎЗБЕК МОДЕЛИ» ВА УНИНГ ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИДА ДАВОМ ЭТТИРИЛИШИ.(2 соат)
РЕЖА:
1.«Модель» тушунчаси ва замонавий моделларнинг қисқача таснифи.
2.Мустақиллик арафасидаги ижтимоий-иқтисодий ҳолат ва «Ўзбек модели»ни ишлаб чиқишнинг зарурати.
3.«Ўзбек модели»да фуқаролик жамияти қуришнинг ўзига хос хусусиятлари.
4 «Ўзбек модели»гахос иқтисодий ривожланишнинг миллийжиҳатлари.
5.Ҳаракатлар стратегияси.

«Модель» тушунчасининг талқинлари турлича бўлиб, улар баъзан умумийлик жиҳатларига эга бўлса-да, кўпинча бир-бирига унчалик мос келмайди. Баъзи олимлар моделни «давлат тузуми» деса, бошқалари «ижтимоий-иқтисодий формация» деб талқин этади. Яна баъзилари эса уни «ижтимоий- иқтисодий ривожланиш йўли шаклининг чизгилари (кўриниши)», деб талқин этади. Баъзи ўзбек олимларининг фикрича, модел — «иқтисодий базиснинг асосибўлган ҳуқуқий, маъмурий, хўжалик (банк, кредит, солиқ вабошқа) механизмлар ёрдамида мувофиқлашадиган ўзаро иқтисодий муносабатламинг кенг кўламли тизимидир».

Аксарият олимламинг фикрича, модел «жамиятда амал қилаётган мулкий муносабатлар ва ташкилий шакллар асосида рўй бераётган барча иқтисодий жараёнлар йиғиндиси мазкур жамиятнинг иқтисодий моделини ташкил этади».
Ўзбекистоннинг узоқ давр шўролар мамлакати таркибида ривожланиши, коммунистик партия сиёсати туфайли миллий ўзлик, миллий қадриятлар ва маданиятнинг инқирозга учраши, собиқ тоталитар тузумдан мерос бўлиб қолган режали иқтисодиёт, мамлакатнинг инқирозлар арафасига келиб қолганлиги ривожланишнинг фақат ва фақат Ўзбекистонга хос бўлган моделини ишлаб чиқиш ва қўллаш заруратини келтириб чиқарган эди.
Қийин, таҳликали ва мураккаб шароитларда Ўзбекистон Республикасининг Давлат мустақиллиги эълон қилинди. Умуман, миллий мустақилликнинг дастлабки даврида собиқ тоталитар жамият қолдирган мерос мамлакат ижтимоий-сиёсий ва иқтисодий ҳаётининг барча соҳаларини ўзига қамраб олган эди. Мамлакатда ҳали фуқаролик жамиятининг унсурлари шаклланмаганлиги, бу соҳадаги тажрибаларнинг камлиги, демократик қадриятлар халқ менталитетига сингмаганлиги, янги жамиятнинг иқтисодий асослари шаклланмаганлиги каби юзлаб долзарб муаммолар ўз ечимини кутмоқда эди.
Собиқ иттифоқнинг инқирозга юз тутиши натижасида аграр минтақа бўлган Ўзбекистон жар ёқасига келиб қолган эди. Худди шу даврда мамлакат раҳбари бўлиб келган И.А. Каримов ижтимоий- иқтисодий ва сиёсий вазиятни чуқур таҳлил этиб, ҳали мамлакат тарихи учун бутунлай янги бўлган ривожланишнинг «Ўзбек модели»ни ишлаб чиқишни бошлаган эди. Мазкур моделнинг мазмун-моҳияти машҳур беш тамойилда мужассамлашди:
1.иқтисодиётни мафкурадан холи қилиш;
2.қонун устуворлигини таъминлаш;
3.давлатнинг бош ислоҳотчи сифатидаги бошқарувчилик ролини тан олиш;
4.мамлакатимизнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, кучли ижтимоий сиёсат юритиш;
5.сиёсий ва иқтисодий ислоҳотларни босқичма-босқич амалга оширишдан иборат эди.
Мустақиллик йилларида мамлакатда ҳуқуқий демократик давлат, кучли фуқаролик жамияти қуришга, эркин бозор муносабатларига ва хусусий мулк устуворлигига асосланган иқтисодиётни ривожлантиришга, халқ осойишта ва фаровон ҳаёт кечириши учун шарт-шароитлар яратишга, халқаро майдонда Ўзбекистоннинг муносиб ўрин эгаллашига қаратилган комплекс чора-тадбирлар амалга оширилди. 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси (кейинги ўринларда — Ҳаракатлар стратегияси);
Ҳаракатлар стратегиясини «Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили»да амалга оширишга оид Давлат дастури (кейинги ўринларда — Давлат дастури) тасдиқланди.
Хусусан, мамлакатни ривожлантиришнинг қуйидаги 5 та устувор йўналиши белгиланган:
1. Давлат ва жамият қурилишини такомиллаштириш;
2. Қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилиш;
3. Иқтисодиётни янада ривожлантириш ва либераллаштириш;
4. Ижтимоий соҳани ривожлантириш;
5. Хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни таъминлаш, чуқур ўйланган, ўзаро манфаатли ва амалий руҳдаги ташқи сиёсат юритиш.
Мазкур йўналишларнинг ҳар бири мамлакатдаги ислоҳотларни ва янгиланишларни янада чуқурлаштиришга оид аниқ бўлимлардан иборат.