Ў збекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент фармацевтика институти

Metodik ko’rsatmalar
Fagni atrof-muhitdan ajratib olish. Virulentli fag olish uchun dastlabki material (suv, najas suspenziyasi va boshkalar) bakteriya filtridan o’tkaziladi. So’ng filtrat tayyorlanadi. Olingan filtrat ma’lum bakteriya kulturasi bilan birgalikda bulonga ekiladi va termostatda 37°S da 18—24 soat davomida saqlanadi. Kultura lizisga uchragandan so’ng, qolgan bakteriya hujayralaridan fag sentrafuga yordamida yoki filtrdan o’tkazib tozalanadi. Filtratda fagning borligini sifat va son jihatidan aniklaydigan usullar bilan tekshiriladi.
S.aureus fagini sifatini aniqlash usuli Oziqli agarli Petri kosachasiga S.aureus sutkali, bulonli kulturasi gazon bilan ekiladi va 37°S da 10—15 min davomida quritiladi. So’ng gazon yuzasiga bir tomchi fag tomiziladi va ikkinchi chetiga tomchi yetib borguncha Petri kosachasi qiyshaytiriladi. Termostatda bir sutka davomida inkubasiya qilinganidan so’ng, kosacha ko’zdan kechiriladi, bunda fag tomchisi tekkan yerda lizis zonasining borligi belgilanadi.
Miqdoriy usul — Grasia usuli bilan fagning titrini aniqlash.
Usulning moxiyati. Probirkadagi suyultirilgan GPA ga indikator mikrobidan va suyultirilgan ma’lum fag saqlovchi materialdan 1.0 ml quyiladi va yaxshilab aralashtiriladi so’ng Petri kasachasiga quyib inkubasiya qilingandan kiyin kosachadagi negativ koloniyalar sanaladi va 1.0 ml tekshirilayotgan materialdagi virus miqdori xisoblab topiladi. Tajriba o’tkazish uchun oldindan quyidalarni tayyorlash dozim:
a) oziqli agar Petri kosachasiga quyiladi, termostatda kuritiladi;
b) 3—4 ml dan probirkaga quyilgan, 0,7% li yarim suyuq oziqli agar suv hammomida eritiladi.
Tekshirilayotgan fag o’n martadan (10^-2-10^-7 va yana ham fagning taxminiy titriga ko’ra ko’proq suyultirshi mumkin) natriy xloridning izotonik eritmasida suyultiriladi. So’ng eng oxirgi suyultirilgan (10^-7) fagdan 0,5 ml olib, shy hajmdagi fagga sezuvchan bakteriyaning sutkali bulonli kulturasi bilan aralashtiriladi va 45 S gacha sovutilgan, yarim suyuq agarli probirkaga quyiladi. Bu aralashma tezlikda agarli Petri kosachasiga quyiladi, nadijada yupqa qavat hosil qilib qotadi. Bakteriyalar va yarim cyyuq agar bilan keyingi (10 ⁶) suyultirishdagi fag aralashmasi ham xuddi shunday tayyorlanib, boshqa kosachadagi agar yuziga quyiladi, keyin — 10 ⁵ suyultirilgan joydan aralashma tayyorlanadi.
Agarning ikkinchi quyilgan qavati qotganidan so’ng kosacha 37°S da inkubasiya kilinadi. Fag bilan zararlanmagan bakteriyalar ko’payib, oziqli agar yuzasida bir tekis o’sib, gazon hosil qiladi.
Fag bilan zararlangan har bir bakteriya lizisga uchraydi va natijada bir necha yuz yangi fag zarrachalarn ajralib chiqadi. Ular butun hujayralarga yana kiradilar va sikl qaytadan boshlanadi. Hujayralar lizisi natijasida yaxlit bakterial gazon ichida «steril» dog’lar yoki fagning negativ koloniyalari hosil bo’ladi. Shu dog’larning soni aralashmadagi ekilgan fag zarrachalarining soniga teng. Ya’ni 1 ml tekshirilayotgan suspenziyadagi miqdorini ko’rsatadi, bu esa uning titri deb ataladi. Masalan 10 ^{- 7} suyultirilgan namunadan ekilganda hosil bo’lgan fagning “steril” dog’lar soni 5 ta ekan, bunda 1 ml tekshirilayotgan suspenziyadagi fag miqdori 7,5 x 10⁷ teng bo’ladi.