Ў збекистон республикаси мактабгача таълим вазирлиги мактабгача таълим ташкилотлари

Қўшимча: қушлар хақида шеърлар
Алоҳида эътибор қаратилади: товушларни тўғри талаффуз этиш
Болалар билимини текшириш ва мустаҳкамлаш учун саволлар:

Хулоса

Қайта ҳикоя қилиш — ҳикоя қилишнинг биринчи тури ҳисобланади. Қайта ҳикоя қилиш тингланган бадиий асарларни маъноли оғзаки нутқда такрорий айтишдир. Қайта ҳикоя қилиш болалар бадиий нутқининг ривожланишига, эмоционал ва образли сўзларни танлашга ўргатади, жонли сўзни эгаллашга ёрдам беради, асарни тинглай билиш, унинг мазмунини тушуниш кўникмасини ўстиради, уларни баён қилишдаги изчилликни, муаллифнинг ифода усулини эслаб қолишга, асарни тушуниб, жамоа олдида оғзаки айтиб бера олиш малакасини шакллантиради.

Қайта ҳикоя қилишга ўргатиш самарали бўлиши учун, энг аввало, қайта ҳикоя қилиш учун матнларни тўғри танлаш лозим.
Ҳар бир асар болаларда жамиятимиз учун зарур бўлган сифатларни тарбиялаши ва ривожлантириши керак. Қайта ҳикоя қилиш учун асар танланганда қуйидаги талабларга амал қилиш керак: юқори бадиий қимматга, ғоявий-мантиқий йўналишга эга бўлиши, жўшқинлиги, фикрнинг янгилиги ва баённинг образлилиги, воқеаларнинг кетма-кетлилиги, мазмунининг қизиқарлилиги. Шу билан бир қаторда, бадиий асарнинг ҳажми ва унинг бола ёшига мос келишини ҳам ҳисобга олиш муҳим аҳамиятга эга.
Ушбу талабларга халқ эртаклари, ҳажми унча катта бўлмаган ҳикоялар мисол бўла олиши мумкин. Шунингдек, дастурда болаларнинг қайта ҳикояларига бир қанча талаблар қўйилган:
1) маъносига тушунган ҳолда, яъни матнни тўлиқ тушуниб ҳикоя қилиш;
2) асарни тўлиқ баён этиш, яъни асардаги муҳим жойларини ташлаб кетмасдан баён этиш;
3) изчиллик (кетма-кетлик) билан ҳикоя қилиш;
4) муаллиф матнидаги луғатлардан ва иборалардан фойдаланиш, айрим сўзларни уларнинг синонимлари билан алмаштириш;
5) тўғри оҳангдан фойдаланиш, узоқ паузаларнинг бўлмаслиги;
6) оғзаки нутқ маданиятига эътибор бериш: қайта ҳикоя қилаётганда гавдани тўғри тутиш, тинч туриш, тингловчиларга мурожаат қилиш, нутқнинг интонацион маънодорлигидан (ифодалилигидан) фойдаланиш, етарлича баланд овозда товушларни аниқ талаффуз этиш.
Ушбу талабларнинг барчаси бир-бири билан узвий равишда боғлиқ боииб, булардан бирортасини ҳам эътибордан четда қолдириш мумкин эмас.